Kỷ niệm 100 năm mất Trần Quý Cáp (1870 - 1908)

Ngày 08-6-2008, Bộ Thông tin và Truyền thông phát hành bộ tem "Kỷ niệm 100 năm mất Trần Quý Cáp (1870-1908)" (Mã số 972) gồm 01 mẫu, giá mặt 1.000 đ, thể hiện chân dung Trần Quý Cáp (1870-1908) cùng đền thờ ông tại Diên Khánh, Khánh Hòa.

Trần Quý Cáp (1870 - 1908), hiệu Thái Xuyên, chí sĩ nhiệt tình trong phong trào Duy tân, nhà thơ Việt Nam, quê làng Bất Nhị, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.

Đỗ Tiến sĩ năm 1901, ông là một trong Ngũ hổ, năm người học trò giỏi xứ Quảng bấy giờ. Sớm có tinh thần yêu nước, mê "tân thư", ông định trốn sang Nhật Bản theo Phan Bội Châu nhưng không thành, sau cùng Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng cổ động cho phong trào Duy Tân, bài xích cách học từ chương, đề xướng lối học mới ích nước lợi dân. Khi làm giáo thụ phủ Thăng Bình (Quảng Nam), ông mời thầy đến dạy quốc ngữ và tiếng Pháp ở trường phủ, theo chủ trương của Phan Châu Trinh. Vì công kích bọn quan lại địa phương nên ông bị đổi đi Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Nhân vụ chống sưu thuế ở Trung Kỳ năm 1908, ông bị thực dân Pháp bắt và kết án tử hình, mặc dù kẻ thù không có chứng cớ.

Trần Quý Cáp nổi tiếng với bài phú "Hoàn bích quy Triệu" (1898) kích động lòng yêu nước của sĩ phu đương thời và bài phú "Lương ngọc danh sơn" (1905) viết chung với Huỳnh Thúc Kháng khi vào Bình Định, hô hào sĩ tử bỏ thi. Bài thơ "Khuyên học chữ quốc ngữ" sáng tác năm 1906, đến 1931, báo "Tiếng dân" mới công bố. Trong phong trào Duy Tân, ông là tác giả của nhiều bài ca trù, thơ Nôm nhằm mục đích tuyên truyền như bài "Tôn chỉ Duy Tân", "Nhắn các nhà vọng tộc", "Khuyến nông ca", "Đánh đổ tham quan lại nhũng"…