Poetry
02-09-2007, 21:30
Tranh Hàng Trống
Có dòng tranh nổi tiếng từ lâu trên đất kinh kỳ Thăng Long, với những bức tranh mà bất kỳ người Việt Nam nào cũng biết. Đấy là tranh Hàng Trống.
Có lẽ vì xưa kia vào các dịp lễ tết, các nghệ nhân thường mang tranh ra bày bán ở sân đình phố Hàng Trống nên mới có tên là tranh Hàng Trống.
Tranh Hàng Trống phần lớn được vẽ trên giấy dó, tàu bạch, xuyến chỉ, vào những thời điểm khó khăn, nó còn được vẽ cả trên bìa và giấy báo. Màu của dòng tranh Hàng Trống chủ yếu dùng màu thiên nhiên như: hoa hiên, son, thái thanh lam, thái thanh lục…
53
Bộ tranh Hàng Trống "Tố Nữ" trên tem Việt Nam (mã số 095, phát hành ngày 18/11/1961). Bộ tranh diễn tả vẻ đẹp đôn hậu, kín đáo của 4 thiếu nữ với các nhạc cụ trên tay.
Ngoài những chủ đề chính về cảnh sinh hoạt nông thôn, muông thú, hoa, dòng tranh Hàng Trống còn thêm một nhánh tranh thờ, vẽ theo đơn đặt hàng của đồng bào dân tộc ít người. Từ khá lâu rồi, không hiểu vì lý do nào đó, mà người dân tộc Cao Lan, Dáy, Sán Chay, Sán Dìu, Tày, Nùng lại hay xuống kinh kỳ đặt nghệ nhân Hàng Trống vẽ tranh thờ cho mình, và thù lao họ trả đa phần là bằng sản vật địa phương như: mộc nhĩ, nấm hương, gạo nếp nương, thú rừng…
52
Tranh thờ Hàng Trống trên tem Grenada 2004. Chú thích trên tem: "Vị Thần trông coi việc cày cấy của người dân tộc Sán Chay của Việt Nam. Giữa thế kỷ 20 (họa sĩ khuyết danh)".
Có thể nói dòng tranh thờ cúng của Hàng Trống có một vẻ đẹp kỳ bí rất khó cắt nghĩa. Loạt tranh: Thần Nông, Địa Trạch, Tam Thanh, Ngũ Hổ, Thượng Thiên Đồ, Tứ Phủ Công Đồng, Tứ Trạch Công Tào, Ngọc Hoàng Thượng Đế, Địa Tạng Vương Bồ Tát… mang đến cho người xem những cảm quan phức tạp, vừa linh thiêng, vừa rợn ngợp nhưng không đến mức quá xa lạ.
51
50
Bộ tranh thờ Hàng Trống nổi tiếng "Ngũ Hổ" trên tem Việt Nam (mã số 261, phát hành ngày 25/11/1971)
Xem những bức tranh vẽ một cách thần tình về hổ, cá chép, chim, hoa mới thấy rằng các nghệ nhân Hàng Trống cực kỳ yêu thiên nhiên và loài vật. Và nếu để bức “Cá chép trông trăng” bên cạnh bất cứ bức tranh thờ nào, sẽ thấy sức sáng tạo đa dạng tài tình của các nghệ nhân dòng tranh Hàng Trống.
54
FDC Việt Nam "Tranh Bốn Mùa bộ 1" (Mã số 795, phát hành ngày 04/01/1999). Bộ Tranh bốn mùa còn gọi là Tứ quý thuộc dòng tranh dân gian Hàng Trống, giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên của Việt Nam qua bốn 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông với cỏ, cây, hoa, lá tốt tươi cùng chim, thú sinh nở quây quần chung vui hạnh phúc.
55
FDC Việt Nam "Tranh Bốn Mùa bộ 2" (Mã số 853, phát hành ngày 01/02/2001, hết hạn PH ngày 31/12/2004).
Theo thời gian, các nghệ nhân lần lượt về thiên cổ, tranh Hàng Trống cũng mai một dần và có lúc tưởng như đã tuyệt dòng. Nhưng giờ có một vài cá nhân đang cố gắng phục dựng, duy trì cái dòng tranh đã một thời lừng lẫy này.
(Sưu tầm & biên soạn)
Có dòng tranh nổi tiếng từ lâu trên đất kinh kỳ Thăng Long, với những bức tranh mà bất kỳ người Việt Nam nào cũng biết. Đấy là tranh Hàng Trống.
Có lẽ vì xưa kia vào các dịp lễ tết, các nghệ nhân thường mang tranh ra bày bán ở sân đình phố Hàng Trống nên mới có tên là tranh Hàng Trống.
Tranh Hàng Trống phần lớn được vẽ trên giấy dó, tàu bạch, xuyến chỉ, vào những thời điểm khó khăn, nó còn được vẽ cả trên bìa và giấy báo. Màu của dòng tranh Hàng Trống chủ yếu dùng màu thiên nhiên như: hoa hiên, son, thái thanh lam, thái thanh lục…
53
Bộ tranh Hàng Trống "Tố Nữ" trên tem Việt Nam (mã số 095, phát hành ngày 18/11/1961). Bộ tranh diễn tả vẻ đẹp đôn hậu, kín đáo của 4 thiếu nữ với các nhạc cụ trên tay.
Ngoài những chủ đề chính về cảnh sinh hoạt nông thôn, muông thú, hoa, dòng tranh Hàng Trống còn thêm một nhánh tranh thờ, vẽ theo đơn đặt hàng của đồng bào dân tộc ít người. Từ khá lâu rồi, không hiểu vì lý do nào đó, mà người dân tộc Cao Lan, Dáy, Sán Chay, Sán Dìu, Tày, Nùng lại hay xuống kinh kỳ đặt nghệ nhân Hàng Trống vẽ tranh thờ cho mình, và thù lao họ trả đa phần là bằng sản vật địa phương như: mộc nhĩ, nấm hương, gạo nếp nương, thú rừng…
52
Tranh thờ Hàng Trống trên tem Grenada 2004. Chú thích trên tem: "Vị Thần trông coi việc cày cấy của người dân tộc Sán Chay của Việt Nam. Giữa thế kỷ 20 (họa sĩ khuyết danh)".
Có thể nói dòng tranh thờ cúng của Hàng Trống có một vẻ đẹp kỳ bí rất khó cắt nghĩa. Loạt tranh: Thần Nông, Địa Trạch, Tam Thanh, Ngũ Hổ, Thượng Thiên Đồ, Tứ Phủ Công Đồng, Tứ Trạch Công Tào, Ngọc Hoàng Thượng Đế, Địa Tạng Vương Bồ Tát… mang đến cho người xem những cảm quan phức tạp, vừa linh thiêng, vừa rợn ngợp nhưng không đến mức quá xa lạ.
51
50
Bộ tranh thờ Hàng Trống nổi tiếng "Ngũ Hổ" trên tem Việt Nam (mã số 261, phát hành ngày 25/11/1971)
Xem những bức tranh vẽ một cách thần tình về hổ, cá chép, chim, hoa mới thấy rằng các nghệ nhân Hàng Trống cực kỳ yêu thiên nhiên và loài vật. Và nếu để bức “Cá chép trông trăng” bên cạnh bất cứ bức tranh thờ nào, sẽ thấy sức sáng tạo đa dạng tài tình của các nghệ nhân dòng tranh Hàng Trống.
54
FDC Việt Nam "Tranh Bốn Mùa bộ 1" (Mã số 795, phát hành ngày 04/01/1999). Bộ Tranh bốn mùa còn gọi là Tứ quý thuộc dòng tranh dân gian Hàng Trống, giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên của Việt Nam qua bốn 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông với cỏ, cây, hoa, lá tốt tươi cùng chim, thú sinh nở quây quần chung vui hạnh phúc.
55
FDC Việt Nam "Tranh Bốn Mùa bộ 2" (Mã số 853, phát hành ngày 01/02/2001, hết hạn PH ngày 31/12/2004).
Theo thời gian, các nghệ nhân lần lượt về thiên cổ, tranh Hàng Trống cũng mai một dần và có lúc tưởng như đã tuyệt dòng. Nhưng giờ có một vài cá nhân đang cố gắng phục dựng, duy trì cái dòng tranh đã một thời lừng lẫy này.
(Sưu tầm & biên soạn)