Nhân viên Bưu Ðiện, kẻ xấu người tốt
 

Dân làng tem khắp nơi trên thế giới ai nấy thỉnh thoảng nhận được những phong bì trên đó nhân viên Bưu Ðiện dùng bút, đủ loại bút, để gạch xóa tem dán trên phong bì. Ðã biết bao tiếng kêu than, góp ý, khiếu nại, và phẫn nộ được cất lên phản ánh tình trạng này. Tất cả đều rơi vào những lỗ tai điếc!

Hôm nay, tệ nạn này lại một lần nữa xảy đến cho tôi. Từ Mỹ. Từ Hà Lan. Khi bút bi. Khi bút chì mỡ. Phong bì Hà Lan bị một gạch dài tàn nhẫn. Ðao phủ thủ của phong bì Mỹ chém tới chém lui 8 lần lên mặt "những bông hoa của chính Bưu Ðiện!"



Hãy để ý chiếc phong bì sau đây đã được Ron Bentley, Chủ Nhiệm nội san The Indo-China Philatelist, kiên nhẫn, cẩn thận, và cầu kỳ dán 8 loại tem Mỹ 6xu khác nhau, để rồi một nhân viên Bưu Ðiện Mỹ chém ngang chém dọc, mà đau lòng!

Chào bác Rồng,

Vấn đề ở chỗ nhiệm vụ của nhân viên bưu điện là làm sao cho người ta đừng dùng lại những con tem đã qua sử dụng.

Ở Mỹ hiện nay, tất cả các dịch vụ đóng dấu, phân phối, chuyển thư đều dùng đường chuyền. Thư từ khổ thường sẽ được hủy bằng máy. Máy sẽ tự đông đóng dấu vào góc trên bên phải của lá thư. Các thư nào không phải khổ thường (thường là thư khổ lớn), không dùng máy được thì nhân viên bưu điện phải hủy bằng dấu tay khi mang gởi. Nếu không thì tem trên thư sẽ không bị hủy hay hủy không hết cho đến khâu cuối cùng là kiểm soát trước khi mang thư đi phát.

Khi gởi một lá thư có quá nhiều tem hay khổ lớn hơn bình thường, máy sẽ không thể nào hủy hết các con tem trên lá thư, nhân viên kiểm soát (thường là khâu cuối trước khi giao thư cho khách) phải hủy bằng tay. Thường người đó không có sẵn con dấu hay nếu có cũng không có thời gian hủy từng con tem một. Đó là lý do nhân viên bưu điện phải dùng bút lông hủy một cách ... tàn bạo và thô thiển.

Để trách bị tình trạng này, người gởi phải nhờ nhân viên bưu điện hủy tay (hand cancelled) khi đi gởi (thay vì bỏ vào thùng thư hay không nhờ hủy tại quầy) thì tem sẽ không bị hủy bằng bút!

Nhìn phong bì của bác Rồng từ ông Ron Bentley, MTV nghĩ rằng khi mang ra bưu điện gởi cho bác, chỉ cần ông Ron nhờ nhân viên hủy bằng tay (hand cancel) thì sẽ không bị tình trạng thảm thương như vậy. Đã tốn công chọn tem để gởi thì ông nên chịu khó thêm một chút! Chắc có lẽ ông quá bận?

Dưới đây là 2 phong bì đã qua tay bưu điện. Phong bì thứ nhất bị hủy tàn bạo vì dấu máy chỉ hủy được vài con tem góc trên bên phải và không đóng dấu tay nên nhân viên kiểm soát hủy bằng bút bi. Phong bì thứ 2 người gởi đã nhờ hủy bằng tay nên tem vẫn còn nguyên vẹn.

Những gì MeTemViet trình bầy thì nhiều người cũng biết.

Vấn đề tôi đặt ra, mà chưa thấy ai đề cập đến, là thế này: một cá nhân/tư nhân có quyền hủy tem trên phong bì trong hệ thống Bưu Ðiện công cộng hay không?! Nhân viên tại Bưu Ðiện nơi tôi ở, có lần đã cho tôi biết là một khi phong bì của chúng ta bỏ vào thùng thư, thì phong bì ấy là "tài sản" của Bưu Ðiện rồi: Họ đã nhận bưu phí, tức là đã nhận tiền để cung cấp một dịch vụ, thì đó là trách nhiệm của họ, để từ chối không trả lại cái phong bì mà tôi vửa đưa cho họ đóng dấu. Phong bì đã có địa chỉ (địa chỉ của chính tôi!), người gửi (cũng là tôi) đã dán đủ tem, thì nhân viên Bưu Ðiện sẽ chuyển giao đến địa chỉ ấy.

Tôi hiểu và chấp nhận nguyên tắc của họ, tuy rằng sự cố chấp và sự cứng nhắc của họ đã rõ rành rành.

Vì thế, tôi mới đặt vấn đề là, nếu vậy, không cá nhân nào có quyền tự hủy tem cả: Hủy tem phải là dấu của Bưu Ðiện! Không một cá nhân nào có quyền tự ý dùng bút của cá nhân ấy hủy tem trên phong bì trên đường chuyển đến người nhận! Chỉ có Bưu Ðiện mới có quyền ấy. Người phát thư, ông/bà/anh/chị ấy chỉ là người lãnh lương để làm công việc chuyển thư mà thôi. Cái bút của những ông/bà/anh/chị này là tài sản cá nhân, chẳng dính dáng gì đến Bưu Ðiện, lại càng không phải là dụng cụ làm việc của Bưu Ðiện! Ðừng bảo hoàng hơn vua!

Chuyện riêng: Hình như MeTemViet có gửi thư riêng cho tôi phải không? Hàng ngày tôi nhận nhiều điện thư quá, nhớ mang máng, và tìm lại điện thư những ngày cũ không thấy. Hy vọng chúng ta có dịp hàn huyên.

MTV xin đề cập vấn đề bác nêu ra:

Theo MTV nghĩ, với tư cách cá nhân thì không, nhưng với tư cách một nhân viên đại diện cho bưu điện thì được. Bưu điện không muốn tem đã qua sử dụng được dùng lại, cho nên họ phải làm mọi cách để bảo đảm việc ấy không xảy ra.

Khi một nhân viên bưu điện dùng bút hủy tem, người đó không hẳn là "bảo hoàng hơn vua" - quá sốt sắng với công việc mà chắc chỉ là một nhân viên được phân công hủy tem sót nếu có. Công việc nhàm chán và đòi hỏi người đó phải làm thật nhanh vì trước mặt có hàng trăm phong thư chờ hủy. Nếu phải đóng dấu để hủy từng tem một thì quá mất công nên họ dùng bút cho tiện! MTV không nghĩ rằng bưu điện có văn bản "chi được dùng dấu" để hủy tem nên những nhân viên đó có gì dùng nấy, bút bi, bút mực, bút chì mỡ, bút lông gì cũng được, miễn sao cuối cùng là con tem không dùng lại được. Nhân viên đó có nhiệm vụ được giao phó, trong giờ làm việc thì họ phải đại diện cho bưu điện.

Vàng hàng suy nghĩ, nếu có gì thiếu sót xin bác Rồng hay các bạn khác đóng góp thêm.

Xin trả lời bác Rồng là MTV có gởi thư riêng cho bác nhưng không có gì quan trọng. MTV sẽ gởi thư cho bác sau.

Việc này bưu điện việt nam cũng có đấy ạ.
Lúc trước con chơi ở bưu điện xã thấy rất nhiều thư bị như thế này ( bản thân con cũng bị một vài lần, tiếc ngẩn ngơ).
Con trao đổi với chị nhân viên bưu điện thì nhận được câu trả lời tương tự như bác Mê tem việt.

Đây không phải là một tệ nạn đâu bác, mà chỉ là một điều vạn bất đắc dĩ phải xử dụng tới, của nhân viên bưu điện mà thôi.

Mời các bạn đọc thêm tin tức về loại dấu hủy này, có tên: "Pen cancel", trên trang: http://en.wikipedia.org/wiki/Pen_cancel .

Riêng tại Pháp, điều này đã xẩy ra từ năm 1871 (trong thời gian ngắn) tại một số bưu cục nhỏ tại vùng Alsace, khi bưu cục chờ đợi để nhận được con dấu mới. Năm 1914 hoặc từ 1917 tới 1918, một số bưu cục khác vì không có sẵn dấu, đành phải dùng bút gạch trên tem, kèm theo chữ ghi chú tên của bưu cục hoặc ngày thư đi.

Thời nay, một số rất ít những bì thư có tem bị gạch hủy là vì những bì thư này đã... lách khỏi những dấu đóng tay hoặc đóng máy, của bưu cục gửi. Nhân viên bưu điện được xử dụng mọi hình thức để có thể thay dấu này. Nhưng phổ thông nhất là bút viết. Dấu gạch hủy phải kéo dài ra trên mặt bì thư thì mới gọi là... đúng kiểu!

Không ít người đã và đang sưu tầm loại bì thư có dấu hủy nói trên. Thôi thì bác Rồng cũng không nên lấy điều đó làm buồn.

Thời bé Dammanh đã rửa bao tem VNDCCH dán trên bì thư (câu chuyện này dammanh đã kể trên d/d). Trong khi rửa thường gặp các tem không có dấu hủy mà gạch bút mực tím hay xanh cửu long (thời đó bút bi ở MB VN chưa có nhiều )..và tảy dễ dàng để có tem sống..khi dammanh thắc mắc thì cụ già giải thích nhiều thư không có dấu hủy mà gạch bút mực để tránh lộ bí mật nơi cơ quan làm việc hay đơn vị đóng quân.Nhất là trong giai đoạn chiến tranh phá hoại mb. Vài dòng thông tin còn nhớ
Những bì thư đó bây giờ không phải dễ kiếm. !thư thả dammanh sẽ giới thiệu một vài bì thư dạng này.

Ke vo danh ơi! Chuyện nọ xọ chuyện kia mất rồi!!!

Ngày xửa ngày xưa vào hậu bán thế kỷ XIX, đúng là nhân viên Bưu Ðiện các nước phát hành tem thư phải lấy bút gạnh chéo nhằm hủy tem trên phong bì vì lúc đó loài người chưa phát minh ra dấu Bưu Ðiện hay phát minh rồi nhưng không phổ biến.

Hãy nhớ rằng thời đó, người ta thường hủy từng con tem một bằng hai động tác, tức là hai gạch chéo nhau trong phạm vi con tem mà thôi, chứ không phải phần lớn là một gạch nham nhở như ngày nay. Cho nên, bây giờ có được một con tem với dấu gạch chéo như thế từ thế kỷ XIX hay đầu XX, dân chơi tem sẽ thấy lòng bồi hồi xúc động về một hiện vật, nhỏ bé và mỏng manh qua bao thăng trầm theo dòng lịch sử cả trăm năm trước, hiển hiện trước mắt.

Khi đã phát minh ra dấu Bưu Ðiện, nên chăng có sự bào chữa cho cảnh tụt hậu hàng thế kỷ rồi?!

Những gì MeTemViet, hay Phuthuytk21, hay Ke vo danh chia sẻ đều phản ánh thực tế mà có lẽ ai cũng biết. Vấn đề tôi nêu ra không phải là chối bỏ thưc tế ấy, vì biết một thực tế khác là rất, rất nhiều người sẽ sử dụng lại những tem chưa đóng dấu trên phong bì mà họ nhận được. Sự gian dối của con người thì nhiều cách nhiều mánh khóe nhiều hình thức lắm, cứ đề phòng là hơn. Nhưng vấn đề huỷ tem bằng những nét gạch xóa đến độ tem không còn có thể đưa vào một bộ sưu tập thì dân làng tem cần lên tiếng.

Tôi có thì giờ sẽ lên tiếng ở những diễn đàn khác, nơi có thể đưa đến sự thay đổi tốt hơn nơi tôi ờ là Hoa Kỳ. Còn ở đây chỉ là sự chia sẻ giữa những người đồng điệu mà thôi.

Vào thời điểm này , nếu chúng ta nhận được những phong bì bị hủy bằng bút với những đường kẻ nguệch ngoạc . Ta có thể hiểu rẳng , nhân viên bưu điện ấy không cần mẫn trong công việc ,không tận tụy với nghề nghiệp .
Oái ăm thay , những trường hợp hủy tem thô thiển như thế này phần lớn rơi vào những phong bì của những người sưu tập tem . Một loại phong bì được dán lên nhiều con tem đẹp , nhiều con tem lạ , nhiều con tem cổ xưa ...mà chính nhân viên bưu điện cũng chưa thấy bao giờ....
Thông thường công việc trước khi đóng dấu của nhân viên bưu điên là :
1) Phài xem phong bì dán cước có đúng theo quy định , sử dụng tem thật hay giả !
2) Nội dung chữ viết , hình ảnh trước và sau phong bì có vi phạm thuần phong mỹ tục , nội dung có đi ngược với pháp luật nước sở tại hay không ?
3) Kế tiếp phân loại thư để chuyển đến địa phương thư cần đến
Với những thao tác trên người nhân viên bưu điện đủ thời gian còn lại đóng vài dấu nhật ấn rõ ràng lên trên bì thư của người gửi . Đây là một việc làm rất cần thiết và trân trọng với khách hàng khi đã nộp đầy đủ phí cho một vật phẩm của mình . Hơn nữa hủy bẳng bút như thế sẽ có những phiển toái cho cả 2 phía nhận và gửi vì không xác định rõ ràng thời gian
Ví dụ như :
Giấy báo thời hạn nạp cước phí ,Giấy báo ngày nhập trường, Giấy triệu tập, Thiệp báo cưới....
Vì vậy con dấu ra đời hơn trăm nay cũng vì một phần trong những lý do đó
Ngày mai , là một ngày có con số đẹp 11-11-11 chắc chắn có rất nhiều người sưu tập tem ra bưu cục làm những phong bì sưu tập gửi tặng bạn bè , cho chính mình . Theo kinh nghiệm của nam_hoa , nên làm thêm một Post card tặng thêm cho cô hay anh nhân viên bưu điện , coi họ như một thành viên. Việc làm này vừa làm phát triển thêm phong trào sưu tập và làm cho người ta hiểu rõ sự quan trọng của con dấu nhật ấn trên phong bì . Từ mối quan hệ hữu hảo đó , sau này ta có thể có những phong bì có dấu đẹp hơn và những bạn trẻ trong những phút giao lưu như vậy có thể tiến xa hơn
Chúc các bạn , các bác ngày mai 11-11-11-có những niềm vui trong những phong bì này
Trân trọng