Những điều cần biết khi sưu tầm tem Anh
 

Trong bài này tôi chỉ nêu những nét căn bản mà các bạn mới sưu tầm tem (STT) muốn sưu tập tem của quốc gia này cần biết. Nếu bạn là người sưu tập tem theo chuyên đề, thì điều đó sẽ trở nên đơn giản. Nhưng nếu bạn muốn sưu tập tất cả các lĩnh vực tem phát hành thì những kiến thức dưới đây sẽ giúp bạn không ít. Tôi không dùng thuật ngữ “sưu tập trọn bộ” vì điều này có lẽ là “phi thực tế”, nếu thuật ngữ có ý bao quát cả những bộ tem cổ.

Đầu tiên, bạn cần nắm rõ thuật ngữ “Anh” hay “Vương quốc Anh” mà ta thường dùng trong tiếng Việt, và thuật ngữ này được sử dụng trong lĩnh vực STT như thế nào. Vương quốc Anh, hay Great Britain (GB) trước đây (kể từ khi con tem đầu tiên Penny Black được phát hành năm 1840) bao gồm England, xứ Wales, Scotland và Bắc Ireland. Bên cạnh đó người ta còn tính đến Guernsey, Isle of Man, Jersey và các đảo nhỏ (Channel Islands) nằm trong khu vực Kênh đào Anh (English Channel). Gần đây Guernsey* (1969), Jersey* (1969) và Isle of Man (1973) lần lượt trở thành những đơn vị độc lập về bưu chính. Từ đó đến nay, nói về tem GB, người ta hiểu là tem phát hành và sử dụng tại England, xứ Wales, Scotland, và Bắc Ireland.

Trong khi đó, về góc độ phát hành tem, có hai loại tem là tem dùng chung ở GB và tem khu vực, là những bộ tem phát hành và sử dụng tại các khu vực nói trên. Những tem khu vực tuy không nhiều, nhưng chúng mang đặc trưng văn hóa địa phương của những khu vực này và thường có cỡ nhỏ. Vì thế, nếu gộp các bộ tem này của các khu vực thì cũng là con số đáng kể, đặc biệt nếu muốn phân biệt chúng trong cái nhìn thoáng qua cũng là một vấn đề.

File Đính Kèm 181929File Đính Kèm 181930File Đính Kèm 181931File Đính Kèm 181932
Tem khu vực England, Bắc Ireland, Scotland và xứ Wales (theo trình tự)

Loại tem phát hành chung được phân thành hai loại, tem đặc biệt (chuyên đề) và tem phổ thông giống như nhiều quốc gia khác. Tuy hàng năm GB không phát hành nhiều bộ tem chuyên đề nhưng việc theo dõi và sưu tập tem phổ thông là cả một vấn đề. Chính vì thế, đã xuất hiện nhiều bộ sách chỉ dành riêng cho việc hướng dẫn sưu tập tem phổ thông và trong giới sưu tầm tem GB, có những người chỉ sưu tập tem chuyên đề mà không sưu tập tem phổ thông, và ngược lại có nhiều người rất hứng thú và tập trung vào sưu tập tem phổ thông của họ.

Là một vương quốc, tem phổ thông GB mang đặc thù này và thường in hình tượng của Vua (trước 1952) hay của Nữ Hoàng Elizabeth II (từ 1952) khi vua cha qua đời. Tem dòng này, từ khi Nữ Hoàng lên trị vì, được chia ra thành hai loại hình chính trong hai giai đoạn nối tiếp nhau là loại tem Wilding, được phát hành và sử dụng từ 1952 đến 1971 và loại tem Machin, được phát hành và sử dụng từ 1967 tới nay. Lý do của sự thay đổi này là các nhà thiết kế và giới chính khách thời đó lý luận rằng hình tượng Nữ Hoàng theo bản thiết kế của bà Dorothy Wilding chỉ mới đại diện được cho Nữ Hoàng nhưng chưa đại diện được cho nền quân chủ. Còn bản thiết kế của họa sĩ Arnold Machin thì từ bấy tới nay đã đánh bại mọi bản thiết kế khác và đi vào huyền thoại.

File Đính Kèm 181934 File Đính Kèm 181933
Tem phổ thông hình tượng Nữ hoàng của Dorothy Wilding và của Arnold Machin

Loại tem Machin (và trước đây là loại tem Wilding) thường chỉ in một màu, và hàng năm đều đặn đổi màu, đổi giá, và làm dày thêm bộ sưu tập tem phổ thông GB với những hứng thú sưu tầm mới.


* Trong giai đoạn Thế chiến thứ hai, những đảo này bị Phát xít Đức chiếm đóng (6/1940 - 5/1945) và sử dụng tem thời chiếm đóng.