[Poetry]

Vượn đen tuyền

(Nomascus concolor)

Họ: Vượn (Hylobatidae)

Bộ: Linh trưởng (Primates)

Mô tả:

Thân hình thon mảnh, chân tay dài, không có đuôi. Dài thân 530-640 mm, dài bàn chân 130 - 167 mm. Con đực trưởng thành màu đen tuyền. Con cái màu vàng nhạt (hoặc trắng đục), có đốm đen ở đỉnh đầu và ngực. Vượn con, cả đực và cái đều có màu vàng nhạt.

Sinh học:

Kiếm ăn trên cây cao. Thức ăn là lá cây, chồi nõn, quả cây, côn trùng, trứng chim, chim non trong tổ. Cá thể trưởng thành vào lúc 7- 8 tuổi vượn cái bắt đầu sinh sản. Thời kỳ động dục của con cái xảy ra theo chu kỳ hàng tháng. Thời gian có chửa 7-8 tháng. Thường hai năm đẻ 1 lứa, mỗi lứa 1 con.

Nơi sống và sinh thái:

Vượn đen tuyền sống ở rừng già trên đỉnh núi cao, thường là núi đá ở độ cao 500 - trên 1.000 m so với mực nước biển. Chúng sống định cư trong các khu rừng nhất định, không sống ở rừng thưa, rừng tre nứa. Vượn sống từng nhóm nhỏ như một gia đình gồm 1 đực già, 1-2 con cái và các con của chúng. Mỗi nhóm có khu vực cư trú riêng khoảng 6-10 km2 tách biệt với các nhóm khác. Đôi khi cũng gặp những cá thể riêng rẽ mới tách nhóm để tạo thành nhóm mới. Chúng hoạt động ban ngày vào sáng và chiều tối, trưa và đêm nghỉ ngơi trên ngọn cây. Chúng thường hay kêu (hú) vào sáng sớm.

Phân bố:

Việt Nam: vùng Tây Bắc: Lào Cai (Sapa), Yên Bái (Văn Chấn), Sơn La (Mộc Châu); Thanh Hóa (Hồi Xuân).
Thế Giới: Nam Trung Quốc, Bắc Lào.

Giá trị:

Vượn là loài thú bậc cao, có một số đặc điểm giống người nên là đối tượng nghiên cứu y học thực nghiệm và tiến hóa. Vượn được nuôi ở các vườn thú hấp dẫn và có giá trị xuất khẩu.

Tình trạng:

Vượn là loài thú quý hiếm được Sách Đỏ Thế giới xếp bậc I. Ở nước ta, vượn đen tuyền phân bố hẹp. Hàng năm, chúng bị săn bắn quá nhiều tới hàng trăm con, cùng với nạn phá rừng làm mất nơi sinh sống của chúng, nên hiện nay số lượng còn rất ít. Mức độ đe dọa bậc E.

Đề nghị biện pháp bảo vệ:

Cấm săn bắn vượn nói chung, vượn đen tuyền nói riêng. Bảo vệ các khu rừng đang còn vượn đen tuyền sinh sống. Bắt một số cá thể về nuôi tại vườn quốc gia.

Tài liệu dẫn: Sách Đỏ Việt Nam trang 48.