[ke vo danh]

Cứ vào dịp cuối năm, một chút gió heo may, một chút mưa rất nhẹ, không gian đang chuyển sang xuân, như thế là vào mùa dẻ ra hoa. Năm nào tôi cũng lên rừng dẻ Quảng Lưu và ngắm dẻ ra hoa. Hoa dẻ nở bung ra bé xíu như đồng tiền, trắng phau, cả rừng dẻ bùng lên một màu trắng của hoa trông như đêm qua tuyết mới rơi, còn đọng lại chút bông tuyết trên những ngách lá xanh thẫm.

Hoa dẻ ra vào đầu mùa xuân. Một cây dẻ nhìn thấy cả một vòm hoa trắng xoá đã sướng mắt. Một rừng dẻ 2000 hecta như rừng dẻ xã Quảng Lưu (huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình)- rừng dẻ được chính nhân dân tự bảo vệ và chăm sóc- là cả một vòm trời hoa trắng, nở bung ra sức lực, tê dại mắt nhìn. Dẻ nở hoa là dẻ đang vào mùa hứng tình. Nhưng bông hoa trắng ấy, nhuỵ đực nhuỵ cái bay bay trong làn gió xuân, hoan lạc với nhau trong gió xuân, rồi đâu chừng nửa tháng hơn, hoa rụng hết, những cánh hoa rải thảm trắng trên đất rừng, như những nụ hôn yêu rụng xuống để đợi mùa sinh nở.

Tôi đã từng ngây người nhìn những bông hoa thả nhuỵ đực nhuỵ cái ra giữa gió trời se lạnh, trong một chút nắng hiếm, vàng óng như mật ong. Những nhuỵ đực nhuỵ cái vờn nhau trên cao, đuổi nhau, níu nhau, chạm vào nhau rồi lại bay xa nhau, đó là khi nhuỵ hoa đáng hứng tình. Những cuộc hoan lạc như thế tự do giữa thanh thiên bạch nhật, tự do trong gió, tự do như vậy nên nhuỵ đực nhuỵ cái khi chạm vào nhau thì cho hết và nhận hết. Không ồn ào, không một tiếng động, chỉ có gió đưa cánh rừng xào xạc lá, chỉ có gió như ru như dồn nén thêm nỗi khát thèm dục tình của nhuỵ đực nhuỵ cái để rồi trong khoảng nửa tháng, cả rừng dẻ bạt ngàn những cuộc tình mãnh liệt.

Sau cuộc hứng tình mạnh mẽ và hoan lạc ấy, những cánh hoa mệt nhoài rơi xuống. Tôi đứng giữa rừng dẻ, đứng lặng, và cảm động nhìn những cánh hoa dẻ rơi xuống, đậu trên vai, trên tóc, trên chân, trên lối đi. Còn trên cao kia, nụ trái đã hé ra nhỏ xinh bé xíu nhưng vững chắc, náu mình trong những ngách lá, được chở che với những chùm lá dẻ xanh và dày.

Kỳ lạ chưa, đến mùa thu sang năm, tức là khoảng 9 tháng, từ những nụ hoa ấy sẽ nhú lên những chùm hạt dẻ non. Cứ như vòng đời của thai nhi trong bụng mẹ. Cứ như dẻ cũng mang nặng đẻ đau 9 tháng như người đàn bà. Cái chùm quả dẻ non ấy lớn dần trong nắng ấm.

Đến khi chớm vào mùa đông thì hạt dẻ đã cứng cáp lắm, lại được bọc trong lớp vỏ gai nhọn, cho đến khi hạt khô cứng, có thể thu hái được thì những quả gai nhọn ấy tự nứt ra, tự rơi xuống đất. Cây dẻ thả mầm sống mình đã mang nặng đẻ đau 9 tháng ấy xuống đất, hào phóng, và im lặng nhìn những người nông dân hồ hởi ới nhau vào rừng "ăn" hạt dẻ. Thế là xong một kỳ ra hoa kết trái.