Nhân MeTemViet giới thiệu một phong bì tai nạn năm 1931, tôi chia sẻ thêm vài thông tin về một dòng tem đặc biệt. Nhưng những thông tin này không đầy đủ, mà chỉ căn cứ vào một số vật phẩm có trong bộ sưu tập cá nhân mà thôi.
Trước hết là Pháp. Từ lâu hàng thế kỷ trước, Bưu Ðiện Pháp đã in hẳn một mẫu phong bì mệnh danh là
“Lettre Tombé en Rebut” để gửi tiếp phong bì bị tai nạn, như trường hợp phong bì bị cháy dưới đây. Phong bì được nhân viên bưu chính chép lại địa chỉ người nhận để gửi tiếp đến người đó kèm dấu đặc biệt
“SERVICE POSTAL FRANCAIS. Correspondance retardée par accident. (Incendie du wagon-poste). Prière de ne pas taxer.” (BƯU ÐIỆN PHÁP. Thư từ bị chậm trễ vì tai nạn. (Toa xe lửa chở thư bị cháy). Xin đừng đánh thuế.) như hình 1 dưới đây.
Tiếp theo là Mỹ. Khi gửi qua hệ thống bưu chính bị hư hại, thư sẽ được bao lại, kèm theo một lá thư xin lỗi. Xem hình 2.
Và Việt Nam hiện nay. Bưu chính VN hiện có một nhãn đặc biệt để dán trên những phong bì bị hư hại. Nhãn có tựa đề
“Nhãn dán bưu phẩm rách” và hàng chữ
“BƯU ÐIỆN. Postes et Telécommunications.” trong khung chữ nhật. Khi có phong bì rách, nhân viên bưu điện sẽ dán nhãn ấy lên chỗ rách, rồi đóng dấu nhật ấn, như hình 3:
Có khi thêm một dấu đặc biệt
“ÐẾN NƠI ÐÃ RÁCH” được đóng đè lên nhãn như hình 4:
Lại có khi nhân viên bưu điện làm công việc này cẩn thận ký cả tên lên nhãn nữa. Xem hình 5.
Nếu phong bì tai nạn có thêm yếu tố khác, như phong bì trong hình 6 dưới đây, thêm dấu
“THÙ LAO VỤ 50đ,” thì nó càng có giá trị sưu tầm cao!
Trở lại bộ sưu tập phong bì máy bay bị tai nạn, một tác giả, Henri L. Nierinck, đã liệt kê đầy đủ 14 chuyến bay từ Pháp sang Việt Nam và 19 chuyến bay từ Việt Nam sang Pháp bị nạn (phong bì MeTemViet giới thiệu thuộc chuyến bay thứ 6 trong danh sách này), tổng cộng 33 chuyến, tức 33 phong bì tai nạn khác nhau (1928-1967). Tôi chỉ có được ... một phong bì mà thôi! Xem hình 7 và 8 dưới đây:
Và đây là những mẫu nhãn và con dấu của Việt Nam hiện nay mà tôi đề cập ở trên. Xem hình 9 dưới đây.