[songthuong]

Nguyên văn bởi ke vo danh

(Tiếp theo và hết)

Rừng dẻ không những tạo nên cảnh quan. Rừng dẻ còn là tài sản quý báu của bà con trong xã. Mỗi mùa dẻ, bà con thu hoạch hạt dẻ từ cánh rừng này bán ra thị trường thu về gần cả tỷ bạc. Nhiều đoàn Trung ương về tham quan đều thốt lên ngạc nhiên trước cánh rừng dẻ do chính nhân dân tự giác bảo vệ. Nhiều dự án trồng cây phá sản. Nhưng rừng dẻ Quảng Lưu không có một đồng tiền nào hỗ trợ vẫn sum suê suốt gần 20 năm nay, không mất một cái cành nhỏ.
Tôi lại lang thang trên những con đường mòn trong cánh rừng. Ngây ngất giữa bát ngát một vòm trời hoa dẻ trắng. Miên man nhớ lại bao kỷ niệm thương yêu của tuổi ấu thơ. Nhớ lắm cái túi áo học trò, mùa động rét mướt vẫn ấm rực lên bởi nắm hạt dẻ mẹ rang cho mang theo để ăn dọc đường đến lớp. Nhớ lắm nắm hạt dẻ nóng trong bàn tay bé xíu của tuổi mới lớn, dấm dúi vào tay bạn gái dưới một vòm tre góc làng quê nhỏ. Nhớ lắm ngày sơ tán, đói kém, mẹ lui hui rang hạt dẻ, bóc vỏ, lại giã nhỏ với muối để ăn với cơm thay muối vừng. Nhớ lắm cảnh mẹ ngồi bệt trên đất, trước mặt là rá hạt dẻ rang chín, ủ trong cái mảnh chăn cũ, bán mỗi lon mấy hào lẻ dưới cái lạnh tê tái và mưa phùn.

Tôi đã từng mua hạt giẻ bán ở Thủ đô, hạt dẻ to như ngón tay cái, người ta bảo là dẻ Trùng Khánh. Dẻ này là dẻ ngoại tình, không phải dẻ quê tôi; hạt dẻ quê bé hơn, thơm hơn, bùi hơn...

Hình như cái hạt dẻ bé xíu ấy sinh ra trên đời cốt không phải nuôi sống con người mà níu giữ cho con người bên mình, bên rừng, bên bếp lửa, níu giữ cho con người những kỳ niệm. Hình như cái hạt dẻ quê có lớp vỏ ngoài xù xì ấy lại có thể khiến ta nâng niu như nâng niu tuổi thơ mình, nâng niu kỷ niệm.

Cánh rừng dẻ xã Quảng Lưu còn ghi được một kỷ lục: Rừng dẻ tự nhiên duy nhất ở nước Việt.

Cánh rừng dẻ Quảng Lưu còn ghi được một khẳng định: nếu lòng dân thuận, thì ngay cánh rừng đại ngàn sát nách nhà mình cũng mãi mãi được gìn giữ, không cần dự án, không cần kiểm lâm, không cần họp hành.

Hãy sẽ sàng những bước chân. Rừng dẻ đang ra hoa. Một cuộc tình đang ra hoa. Như mùa xuân này, trên đất nước tôi, ngàn vạn cuộc tình cũng đang mùa ra hoa và hẹn mùa thu năm sau những đứa con của đất sẽ chào đời, tròn trĩnh, bụ bẫm như những hạt dẻ này.
23 giờ 10 phút 23 giờ 10 phút - 27/12/2008.

Bút ký của nhà văn Nguyễn Quang Vinh

Rừng dẻ trong ký ức của tôi là những mảnh trời xanh lấp lánh nắng qua kẽ lá, ngan ngát hoa trắng …

Là những hạt dẻ xinh xinh rụng đầy quanh gốc , và ẩn dưới tấm thảm lá mềm …

Ngày ấy tôi hay theo những người bạn vào rừng kiếm củi. Len lỏi theo những con đường mòn uốn lượn , một bên là núi cao, bên kia là vực sâu thăm thẳm, vất vả bám theo bước chân trần thoăn thoắt của những đứa trẻ quen việc cày cuốc trên những rẻo đường chênh vênh, trên vai đứa nào cũng vác theo một cái rựa. Đi rất xa, có khi mất cả buổi sáng mới vào đến rừng dẻ.

Trong khi tôi ngẩn ngơ trước những thân dẻ cao vút phủ trắng hoa, rồi hăm hở nhặt những hạt dẻ vương vãi trên đất , bạn tôi săm soi ngắm từng thân cây, dùng rựa gõ nhẹ và lắng nghe, xem cây nào đặc ruột. Tôi bỏ mặc bạn đó, ngồi xuống bên dòng suối, thòng chân khỏa nước, lắng nghe tiếng lá khua xào xạc, lắng nghe tiếng nước róc rách, lắng nghe tiếng rầm rì của “suối mơ, bên rừng thu vắng…” , tay trao qua trao lại những hạt dẻ xinh xinh…

Hạt dẻ trong rừng quê tôi chỉ bé cỡ đốt ngón trỏ, xinh xắn, tươi màu nâu bóng, có khi chưa rang đã tách ra để lộ lớp cùi trắng đục tròn trĩnh. Có lẽ chưa mấy ai thử, nhưng tôi đã tò mò ăn thử và nhận ra hạt dẻ tươi ăn sống rất ngon, bùi và ngọt, bùi hơn cả củ năng, và nhất là, mang theo nó cả hương vị của lá, của hoa và của rừng nguyên sơ trong tâm hồn trẻ thơ …Khác hẳn mùi thơm rất quyến rũ của lớp vỏ cháy sém khi hạt được rang lên ...

Tôi thích mân mê những hạt dẻ tươi ấy trong tay, và mơ về bộ phim cổ tích “Ba hạt dẻ dành cho Lọ Lem” , mơ thấy cô gái ấy nhắm mắt lại , tách từng hạt dẻ, và thầm thì ước nguyện ...

Nhưng bạn tôi thì không, bạn sẽ mím môi chặt tận lực vào cây dẻ nào bạn ưng ý, mỗi nhát dao là vụn cây văng tung tóe. Thân dẻ không to, nhưng củi dẻ rất đượm, và người nghèo thì phải làm tất cả để kiếm sống . Chỉ chừng mười lăm phút sau, đã nghe “rắc” một tiếng , nghe tiếng lào xào của thân dẻ cao vút , cành lá đang xum xuê ngã dúi vào những thân cây khác. Một mảnh trời xanh hiện ra, nhưng mặt đất thì còn lại một gốc cây nham nhở, và hoa rụng tơi bời…Thân cây đẹp là thế, thẳng là thế, giờ được kéo ra, róc sạch nhánh, cành lá, và bạn tôi sẽ vác nó về , phơi, chẻ nhỏ thành củi …

Ngày đó tôi còn quá bé để hiểu thế nào là sự tàn phá, cũng thấy tiếc, cũng thấy xót xa, cũng thấy bất nhẫn, nhưng tôi đã không thể hình dung thế nào là hậu quả khôn lường…
-----------

Năm sau, trở lại, chỗ dòng suối ấy, suối khô cạn, bầu trời lộ ra rõ mồn một, vì nơi ấy không còn là rừng nữa, mà đã thành đồi trọc, nham nhở miệng những hầm than , bạn tôi lại rủ tôi đi xa hơn, vào sâu hơn nữa…

Lớn lên, tôi hiểu thế nào là tận diệt rừng

Lâu lắm rồi tôi không được ăn hạt dẻ Việt, và nhìn hoa dẻ nhẹ nhàng rơi trên thảm lá .

Những hạt dẻ to trùi trụi được bán trên các nẻo đường không thể mang lại hương vị ngày ấy.

Những hạt dẻ Việt nhỏ nhắn thơm ngát hương rừng ấy , liệu có còn ? Khi những cánh rừng dẻ bạt ngàn đã thành nương rẫy ? Và lũ, và sạt lở …

Chúng ta còn lại bao nhiêu cánh rừng dẻ như cánh rừng của xã Quảng Lưu ???