[ke vo danh]

Đấy là tản mạn về yêu người. Yêu Chúa, yêu Phật cũng là để tìm cho chính bản thân mình một sự an ủi khi có đau thương, quẫn lối, để tìm cho mình một sự hứa hẹn lên cõi Niết Bàn, lên Thiên Đàng khi nhắm mắt, để tìm cho mình một sức mạnh, một quyền lực tập thể…cũng là chính mình yêu mình. Một người bạn tôi có nhận xét:“ …Nhưng thực chất của "Phật-Pháp-Tăng" là để con người "giải thoát cá nhân" ra khỏi cái vòng luân hồi của sinh bệnh lão tử , là một cuộc đối thoại đơn độc trọn đời của người tu Phật với chính nội tâm của mình!(Đầu Đà).“ và tôi hoàn toàn đồng ý với ý này. Tại sao phải vào chùa quỳ lạy một tượng Phật bằng gỗ sơn son đỏ thếp vàng chóe ? Tại sao phải đi tu tập thể ? Tại sao vào chùa dâng hương hoa để cầu cho mình thêm giầu sụ, thêm quyền lực, như anh bạn „Đại Gió“ của tôi đã nhận định ? Yêu Phật hay yêu mình ?

Và cho rằng, tôn giáo chỉ là tôn giáo, không phải là chính trị, cũng là không đúng. Trong khuôn khổ bài này, tôi chỉ viết ngắn rằng, cứ nhìn vào lịch sử, nhìn quá trình phát triển của các tôn giáo lớn như Thiên Chúa Giáo, Phật giáo, Hồi giáo… là phải thành thật nhìn nhận rằng, mọi tôn giáo đều sử dụng tập thể tôn giáo trong mục đích chính trị. Gần đây tôi có dịp trở về Paris đến thăm một nhà thờ đang trong vòng tu sửa lại. Nhìn một góc nhà thờ đã tu sửa xong như xưa, tôi sững sờ, thật là quá sức tưởng tượng. Từ hồi nảo đến giờ, tôi chỉ thấy nhà thờ bên trong mầu gạch đá, đen sì, rêu phong xanh rợn, bây giờ đứng trước một nhà thờ trùng tu, với đủ mầu sắc xanh đỏ vàng như nguyên thủy, đẹp tuyệt vời, đẹp hơn cung điện vua chúa Pháp, tôi hiểu thêm, tại sao con chiên ngoan đạo thích đi nhà thờ, hát đồng ca, đọc kinh tập thể. Nếu có ai đến Lyon cũng nên ghé thăm thánh đường Fourvière ngự trị trên đồi cao của thành phố, đứng đấy nhìn xuống toàn cảnh thành phố Lyon trải dài rất đẹp, và vẻ đẹp kiến trúc bên ngoài cũng như trang trí bên trong của thánh đường là tuyệt hảo. Chúa ngự trị trong một tòa nhà thật lộng lẫy, hoành tráng, sang trọng, đã cao lại càng cao hơn, hẳn phải có quyền lực tuyệt đối trên thế gian, giống như các chùa thờ Phật thật to thật mầu mè, các thánh đường Hồi giáo nguy nga cực đẹp. Ấn tượng đó là ấn tượng về quyền lực, cũng như mục đích và chủ đích của chính trị là quyền lực. Chính vì thế, mà bản thân tôi, khi ngồi khóc một mình trong nhà thờ, không có chùa ở gần, cũng là đi tìm một an ủi ích kỷ cho bản thân mình nơi một quyền lực vô hình cao lớn hơn cái sức (người) bé nhỏ của mình.

(Tiếp)