Giới chơi tem thời VNCH

[The smaller dragon]

Giới chơi tem thời VNCH

Tình cờ tôi mới biết Bozoo muốn hỏi về một người chơi tem tên Hua Chay thời VNCH. Tôi trả lời chậm vì hôm nay mới biết câu hỏi. Nhân đây tôi chia sẻ vài nét về giới chơi tem thời VNCH.

Nói chung thì dân chơi tem thời VNCH rất nhiều trong số học sinh trung học và các Hướng Ðạo Sinh trong phong trào HÐVN, vì thế hỏi chi tiết về một dân chơi chưa từng đóng góp cụ thể gì vào phong trào chơi tem thì không ai biết, trừ nhóm bạn hữu thân thiết và giới hạn của người ấy. Hua Chay thuộc trường hợp này.

Sưu tầm tem thời VNCH là một phong trào tự phát. Ðề tài tem Việt Nam là chính, là cách sưu tầm bây giờ trong nước gọi là truyền thống. Chính quyền hồi ấy không hề chú tâm giúp đỡ phong trào, nhưng thừa nhận đây là một sinh hoạt thanh niên vô hại theo truyền thống từ thời Pháp thuộc. Sau này chính quyền, cụ thể là Bưu Ðiện VNCH, mới có vài hoạt động nhỏ, gọi là gíup dân chơi tem. Ngoài chuyện chấp nhận cho một đại diện của giới sưu tầm tem trong Ban Giám Khảo kỳ thi vẽ mẫu tem ngay từ thập niên 1950, mãi đến thập niên 1970 mới thêm chuyện giúp dân chơi là cho dấu Ngày Phát Hành Ðầu Tiên được đóng ở nhiều nơi trên toàn lãnh thổ, từ cực bắc là Huế đến miền Tây là Cần Thơ, và chuyện cho mục Sưu Tầm Bưu Hoa được phát hình thường xuyên trên vô tuyến truyền hình.

Vì đại đa số dân chơi tem là học sinh sinh viên mà giới này thường không có tiền, nên thời VNCH hiếm có những bộ sưu tầm quý hiếm. Phương tiện eo hẹp và sách báo về tem hầu như không có nên vật phẩm sưu tầm rất giới hạn. Thường là sưu tầm tem chết từ các bì thư nhận hay xin được. Có tiền thì mua tem quốc tế chết của vài nhà buôn bán tem. Cao lên một bậc là sưu tầm FDC những khi Bưu Ðiện phát hành tem mới. Ít ai sưu tầm tem in sai. Lại càng ít ai sưu tầm lịch sử bưu chính, tức những phong bì thực gửi. Rồi thiệp cực đại, bưu thiếp... đều là những vật phẩm xa lạ.

Tờ tem của tiệm Le Mirador Philatélique (bác Dương Hội Louis)


Quầy tem Le Mirador Philatélique ở Sài Gòn tuy
rất nhỏ, nhưng nổi tiếng đến nỗi Phủ Tổng Thống VNCH
đã giới thiệu với dân chơi tem Mỹ ngay từ năm 1957.



Bao tem của bác Nguyễn Bảo Tụng

Một số ít học sinh sinh viên chơi bạn quốc tế. Hồi ấy, một tổ chức có trụ sở ở Ðan Mạch đứng ra phân phát địa chỉ của giới thanh niên cho những ai muốn kết bạn quốc tế, gọi là pen pal. Mỗi địa chỉ phải trả 4 international reply coupon, tức phiếu hồi đáp quốc tế. Hồi ấy, tôi có bạn ở Pháp, Anh, Ý, Nam Tư, Mỹ, Úc, Nhật... Có bạn quốc tế rất tốn tiền tem gửi thư và nhất là tiền mua quà sinh nhật. Bù lại, chơi pen pal có cái lợi là trao đổi tem và học sinh ngữ vì thư đương nhiên phải viết bằng Anh hay Pháp ngữ. Tuổi trẻ thời ấy chỉ có thú vui đơn giản đượm vẻ nghịch ngợm. Ðối với mỗi người pen pal, tôi báo một ngày sinh nhật khác cho nên tháng nào cũng có quà sinh nhật. Còn nhớ quà cho các bạn gái quốc tế thì tôi thường gửi vòng đeo tay đồi mồi Hà Tiên. Cũng vui!

Ngày nay, chỉ có thể kể vài bộ sưu tầm quý hiếm thời VNCH. Ðầu tiên là bộ của bác Nguyễn Bảo Tụng. Hai bộ quý hiếm khác là của bác Trần Trọng Phúc và bác Nguyễn Ðức Khôi. Hai vị này trước năm 1975 đều là dân trung niên ở Sài Gòn, làm sở Mỹ lương rất lớn. Thời đó mà bác Trần Trọng Phúc có Bảo Long nguyên tờ tức 50 bộ, và bác Nguyễn Ðức Khôi có Cụ Ðồ mất mầu đen nguyên tờ tức 50 con... Một số bộ tem qúy hiếm khác trong tay giới chơi tem gốc Hoa trong Chợ Lớn. Mấy người này là thương gia nên họ cũng nhiều tiền, lại khôn khéo giao tiếp nên có nhiều loại tem độc đáo do nhân viên Bưu Ðiện kín đáo bán riêng cho họ.

Chơi tem lúc ấy đơn thuần là thú vui cá nhân mà không có sự can dự của chính quyền, lại càng không có chuyện tổ chức triển lãm. Vì thế, ít ai biết đến danh tính những người liên hệ đến sưu tầm tem trước năm 1975. Chỉ có thể kể:
1. Giới buôn bán: Phạm Văn Trường, Dương Hội Louis, Arthur Walthausen, T. Joseph, Lê Thị Cát, Tuyết Mai (gia đình buôn bán tem mấy đời, hiện có Trần Robert tức Sami ở Pháp), Ngô Nhị Tường...

Thư liên hệ của một hội tem tư nhân tại Sài Gòn với dân chơi quốc tế

2. Dân chơi tem: Nguyễn Bảo Tụng, Vũ Văn Giới, Vĩnh Hằng...

Một tác phẩm của bác Nguyễn Bảo Tụng



Một tác phẩm của bác Vũ Văn Giới



Vĩnh Hằng là dân chơi tem từ thập niên 1950 ở Sài Gòn.
Sau năm 1975, ông lập cư tại Mỹ và trở nên một dealer
chuyên về tem qúy hiếm Trung Quốc và Việt Nam.

Ngày nay thỉnh thoảng xuất hiện một vật phẩm hay một bộ tem quý hiếm làm chúng ta bất ngờ. Ðó chính là vì tình trạng riêng tư của thú chơi tem VNCH. Không có thì giờ nhiều, tôi chỉ chia sẻ vài thông tin sơ khởi như trên.