World Cup 1930 (Montevideo, Uruguay)

[hoang.le]

Giải vô địch bóng đá thế giới 1930 là Giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên (tên chính thức là 1930 Football World Cup - Uruguay /1er Campeonato Mundial de Football), đã được tổ chức từ 13/07/1930 đến 30/07/1930 tại Montevideo, Uruguay.

Ngày 26/10/1863, lịch sử ghi nhận là Ngày khai sinh bóng đá thế giới, khởi nguồn của nó là nước Anh. Trước khi Liên đoàn Bóng đá thế giới ra đời, các trận bóng đá thế giới thường nằm trong khuôn khổ các kỳ Đại hội thể thao thế giới (Thế vận hội Olympic). Ngày 25/05/1904, Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) thành lập nhưng phải gần ba thập kỷ sau, FIFA mới quyết định tổ chức những trận bóng đá đầu tiên mang tính thế giới. Ngày 26/5/1928 tại Amsterdam (Hà Lan), tại phiên họp Đại hội đồng FIFA, Henri Delaunay thay mặt cho LĐBĐ Pháp trình bày ý tưởng tổ chức một giải đấu quốc tế cho các đội tuyển của các quốc gia là thành viên FIFA và Đại hội FIFA thông qua Nghị quyết, tổ chức Giải vô địch bóng đá thế giới đều đặn 4 năm một lần.

Trên thực tế, người đề xướng Giải vô địch bóng thế giới là Jules Rimet (1873-1956), nguyên Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Pháp (1919-1945), sau đó Jules Rimet được bầu làm Chủ tịch FIFA (1921-1954).

Italia, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Hà Lan và Uruguay là những nước đứng ra xin đăng cai giải đấu, nhưng sau đó bốn nước châu Âu đã rút lui khỏi danh sách. Ngày 19/5/1929, tại Barcelona (Tây Ban Nha), FIFA đã quyết định trao quyền đăng cai World Cup lần đầu tiên cho Uruguay. Đất nước Nam Mỹ này tự nguyện chịu các khoản chi phí cho các đội bóng đến dự giải và sẽ xây dựng một sân vận động lớn để phục vụ giải, mang tên Centenario tại Montevideo. Tuy nhiên, sân đã không được hoàn thành kịp thời gian. Các trận đấu đầu tiên của giải đã diễn ra tại Pocitos, sân của CLB Penarol, và tại Parque Central, sân của Nacional, một CLB nổi tiếng khác của Montevideo.

Ngoài ra, Uruguay được chọn làm nơi đăng cai World Cup 1930 còn vì hai lý do. Thứ nhất là đội tuyển Uruguay đã xuất sắc giành huy chương vàng ở bộ môn bóng đá tại hai kỳ Thế vận hội liên tiếp vào các năm 1924 và 1928. Thứ hai là vào năm 1930, Uruguay kỷ niệm 100 năm ngày giành được độc lập.

Nhưng việc giải diễn ra tại châu Mỹ khiến hầu hết các đội tuyển châu Âu (Italy, Tây Ban Nha, Áo, Hungary, Đức, Thụy Sĩ, Tiệp Khắc, …) đều không muốn gửi đội tham dự giải do hành trình từ châu Âu đến Nam Mỹ kéo dài ba tuần lễ bằng tàu thủy. Thêm vào là chi phí cho các cầu thủ trong một khoảng thời gian dài trước giải khiến hai tháng trước ngày khai mạc, vẫn chưa có đội tuyển nào của châu Âu đăng ký tham dự. Điều này khiến Liên đoàn bóng đá Mỹ La tinh giận dữ và đòi rút lui khỏi FIFA.

Bằng một nỗ lực tuyệt vời của Jules Rimet, bốn đội tuyển châu Âu là Pháp, Bỉ, Romania và Nam Tư cuối cùng chấp nhận tham gia. Các nước Nam Mỹ chiếm đông nhất: Brazil, Uruguay, Peru, Argentina, Colombia, Chile, Paraguay. Bắc và Trung Mỹ có Mỹ và Mexico. Vậy là vẻn vẹn chỉ có 13 nước tới được Montevideo mùa hè 1930. FIFA đã phải bất đắc dĩ tuyên bố bỏ vòng đấu loại ở World Cup lần này và đây cũng là kỳ World Cup duy nhất không có vòng loại.

Ngày 13/7/1930, tại Montevideo, Uruguay, giải vô địch bóng đá thế giới lần thứ nhất, với tên gọi là Cup Jules Rimet được tiến hành.

Với 13 đội tuyển tham dự, giải thi đấu theo thể thức chia làm 4 bảng đấu vòng tròn một lượt (trong đó chủ nhà - Uruguay, Argentina, Brazil và... Mỹ được chọn làm hạt giống), chọn 4 đội đứng đầu 4 bảng lọt vào bán kết đấu chéo để chọn ra 2 đội bóng mạnh nhất vào chơi trận chung kết.

Ở giải lần đầu tiên, trong mỗi đội tuyển đều có hai hậu vệ, ba tiền vệ và năm tiền đạo, một lối tấn công tổng lực hiếm thấy ở bóng đá ngày nay. Bằng chứng cho lối đá "cởi mở" đó, là con số 70 bàn thắng (trung bình 3,89 bàn mỗi trận) chỉ trong 18 trận đấu. Đội bóng nã pháo nhiều nhất là Argentina, khi 18 lần chọc thủng lưới đối phương, trong đó Guilermo Stabile đóng góp 8 bàn. Sau đó anh cũng đi vào lịch sử với tư cách là vua phá lưới đầu tiên tại một kỳ World Cup. Bàn thắng nhanh nhất thuộc về Desu (Rumania) ghi trong trận Romania - Peru ở ngay phút thứ 1 (Romania mang đến Uruguay đội hình do đích thân Vua Carol II lựa chọn và họ chỉ mất chính xác là 50 giây để ghi bàn đầu tiên trong chiến thắng 3-1 này).

Chủ nhà Uruguay tỏ ra quá mạnh, là đội bóng duy nhất được chuẩn bị rất cẩn thận. Họ ăn ở trong khách sạn Prado Packa - khách sạn hàng đầu của thủ đô Montevideo với một nội quy hết sức khắc nghiệt. Matzali, thủ thành xuất sắc của họ, có lần vào buổi tối trở về khách sạn chỉ muộn 30 phút so với giờ quy định, lập tức đã bị đuổi khỏi đội tuyển. Sự thiếu vắng đó không hề ảnh hưởng gì tới đội hình toàn đội; họ có hàng tiền vệ rất hay, đứng đầu là Lorenzo Fernandez với hai cánh là Jose Andrade và Alvaro Gestido. Nhưng linh hồn đội tuyển lại nằm ở hàng hậu vệ với đội trưởng Jose Nazzari, còn hậu vệ trái là cầu thủ có bước chạy rất nhanh, Ernesto Mascheroni.

Rồi điều gì đến cũng phải đến, các cầu thủ Uruguay và Argentina đại thắng oanh liệt trong hai trận bán kết với cùng tỉ số đậm đà 6-1 trước Nam Tư và Mỹ. Trận chung kết đã diễn ra ngày 30.7 trên sân vận động Centernario trước 100.000 khán giả, dưới sự điều khiển của trọng tài người Bỉ Jan Langenus. Áp đảo hoàn toàn ở hiệp một, các chân sút Argentina liên tục đe dọa khung thành Enrique Ballesteros và hai trong số rất nhiều cơ hội đó đã thành bàn thắng. Hiệp một kết thúc với tỉ số 2-1, đội khách bất ngờ dẫn trước nhưng họ không thể ngờ hiệp hai, Uruguay lại chơi hay đến thế. Cuối cùng Uruguay giành thắng lợi 4-2, xứng đáng giành chức vô địch World Cup đầu tiên. Tuy nhiên, xì-căng-đan lớn nhất của giải là cũng chính là cuộc tranh cãi về sử dụng bóng trong trận chung kết Uruguay - Argentina. Cả hai đội đều muốn sử dụng bóng do nước mình sản xuất. Để cho trận đấu êm đẹp, trọng tài chính chọn giải pháp trung hòa: Mỗi đội sử dụng bóng của nước họ trong 1 hiệp (Argentina dẫn 2-1 khi chơi bằng quả bóng do họ mang đến sân ở hiệp 1, sau đó Uruguay thay bằng bóng của mình và lội ngược dòng 4-2 ở hiệp 2).

Lên ngôi, nhưng Uruguay rõ ràng không "sướng". Nên khi giải lần hai chuyển sang Italia vào năm 1934, họ từ chối bảo vệ chức vô địch và không đến Pháp 4 năm sau nữa. Dẫu sao thì FIFA cũng "thở phào" vì World Cup đầu tiên đã khởi đầu và kết thúc thành công.

Tổng kết World Cup 1930

Nước chủ nhà: Uruguay
Thời gian: 13/07/1930 – 30/07/1930
Số đội tham dự: 13
Địa điểm thi đấu: 3 sân vận động (đều tại Montevideo)
Vô địch: Uruguay (lần thứ 1)
Hạng nhì: Argentina
Hạng ba: Mỹ
Hạng tư: Nam Tư
Số trận đấu: 18
Số bàn thắng: 70 (3.89 bàn/trận)
Khán giả: 434.500 (24.139 khán giả/trận)
Vua phá lưới: Guillermo Stábile (Argentina - 8 bàn)

[Nguoitimduong]

Có một bộ tem mà anh Hoàng không thể bỏ qua. Đây được xem là bộ tem đầu tiên trên thế giới về World Cup. ( hôm nào có hình đẹp hơn sẽ thay hình này)

[hoang.le]

Bộ tem mà anh Nguoitimduong nói chắc là bộ tem của Uruguay, phát hành tháng 07/1928 nhân sự kiện Olympic 1928 tổ chức tại Amsterdam, Hà Lan:

Có phải bộ tem này mang nội dung chào mừng thành tích hai lần vô địch liên tiếp của đội tuyển bóng đá Uruguay tại các kỳ Olympic 1924 và 1928 không hả anh?

Em băn khoăn không hiểu sao đây được coi lại là bộ tem đầu tiên của Worldcup, còn một bộ tem (có mỗi một mẫu) của Hà Lan phát hành tháng 03/1928 cũng nhân sự kiện Olympic 1928 có chủ đề bóng đá:

Và anh Nguoitim duong có biết bộ tem Uruguay phát hành 1924 dưới đây có phải thuộc chủ đề bóng đá không:

Mấy băn khoăn mong anh giải đáp giúp.

Xin cám ơn anh rất nhiều!

Thân mến!

[dammanh]

Hay!và sâu sắc quá,mong HOANGLE & NTD tiếp tục để dammanh hiểu thêm về các bộ tem kỷ niệm worldcup và olympic.Tiện hỏi luôn NTD trong bộ của ỦRUGOAY cái dấu chữ thập đen có ý nghĩa gì vậy?dammanh xin cám ơn!

[Nguoitimduong]

Thưa anh Lê Hoàng và bác Dammanh, NTD sau khi lục tung internet lên thì tìm được vài thông tin sau:
- Bộ tem Uruguay mà NTD giới thiệu lên là bộ tem chúc mừng chiến thắng của đội tuyển bóng đá Uruguay ở 2 kỳ Olympic liên tục 1924-1928. Nó đúng là không phải là bộ tem về World Cup đầu tiên như NTD đã hiểu nhầm bấy lâu nay. Tuy nhiên nó cũng là 1 trong những bộ tem đầu tiên nói riêng về chức vô địch bóng đá thế giới (lúc này chỉ có Olympic) nên ở 1 khía cạnh nào đó có thể xem nó là như vậy.
- Bộ tem thứ 2 của anh Hoàng đề cập NTD thấy là chào mừng chủ đề Olympic 1924 nhiều hơn ( chưa có điều kiện nghiên cứu kỹ bộ này, sẽ có dịp quay lại vào 1 dịp khác).
- Về dấu thập trên tem: theo NTD biết thì tại Uruguay năm 1901 có một vụ mất cắp tem với số lượng lớn nên chính phủ Uruguay quyết định đục lỗ trên những bộ tem còn lại để phân biệt với tem bị đánh cắp. Thông lệ này kéo dài 2-3 chục năm sau đổi với những loại tem mới phát hành để tạo ra một loại tem mới hơn. Giá trị của chúng hình như cũng ngang ngửa nhau thôi. Các dấu đục có nhiều hình dạng khác nhau: hình kim cương, chữ thập, lưỡi liềm, tấm khiên ...
Đây là một trong những mẫu tem khá hiếm về đề tài ngựa Pegasus đã được đục lỗ:

Hy vọng nếu có gì thiếu sót thì mọi người bỏ qua cho và bổ sung giúp thêm.

[hoang.le]

Chào chú Đàm Mạnh và anh Nguoitimduong, em xin được bổ sung thêm mấy thông tin như sau:

- Theo một số trang web thì bộ tem Olympic 1924 của Uruguay là bộ tem đầu tiên trên thế giới đánh dấu một sự kiện của môn bóng đá. Năm 1924, ngay trong lần đầu tiên tham gia thế vận hội tại Paris (Pháp), Uruguay đã đoạt huy chương vàng môn bóng đá nam (trận chung kết ngày 09/06/1924 thắng Thụy Sỹ 3-0) và cũng là huy chương vàng duy nhất của toàn đoàn. Ngày 29/07/1924, bưu chính Uruguay đã phát hành bộ tem chào mừng sự kiện đó (có 500 bản đặc biệt được in trên giấy màu vàng với mục đích quảng bá, không bán ở các bưu điện):

Trên bộ tem thể hiện bức tượng thần chiến thắng Samothrace là một tác phẩm điêu khắc Hy Lạp cổ bằng đá cẩm thạch, mô tả nữ thần Nike, vị thần tượng trưng cho chiến thắng, hiện nay đang trưng bày ở bảo tàng Louvre. Mặc dù không còn nguyên vẹn, nhưng Tượng thần chiến thắng Samothrace vẫn được xem như một trong những tác phẩm điêu khắc nổi tiếng bậc nhất.

- Còn cái dấu chữ thập trên tem theo thông tin anh Nguoitimduong cung cấp thì em nghĩ là chính xác đấy ạh. Ban đầu em cứ tưởng đó là một loại dấu hủy tem. Cả đêm qua em ngồi vắt vẻo trên Google để tìm kiếm thông tin về nó, hết gõ "postmark" lại "cancel", hết "cross" lại "star", mà chẳng tìm ra cái gì có liên quan đến vụ này. Mãi sau chán quá mò vào diễn đàn, đọc được bài viết trên của anh Nguoitimduong mới ngã ngửa, té ra nó là cái lỗ thủng. Hê hê hê ... Gõ "hole in Uruguay stamp" thì search được một số thông tin như anh đã đề cập. Gửi chú Mạnh và anh Nguoitimduong thêm bằng chứng về vụ này:

Mặt trước:

Mặt sau:

Nhìn kỹ bây giờ mới thấy đúng là nó thủng thật anh Nguoitimduong ạh!

[Nguoitimduong]

Vậy bác Hoàng tìm ra bộ tem nào mới là "nhà tiên phong" đích thực chưa?
NTD trộm nghĩ biết đâu mấy con tem bị đục lỗ kia lại chính là nhà tiên phong đích thực đấy. Đục lỗ tem cũ để tạo một loại tem mới hơn mà.

[hoang.le]

Anh Nguoitimduong hỏi câu hỏi này khó quá. Em cũng không rõ bộ tem nào được coi là "nhà tiên phong" đích thực.

Theo em nghĩ (đấy là theo em nghĩ thôi đấy nhé), Worldcup đầu tiên là Worldcup tổ chức năm 1930 tại Uruguay, vì đó là giải bóng đá thế giới nhà nghề đầu tiên. Giải bóng đá tổ chức trong các kỳ thế vận hội ngày xưa tuy mang tính phạm vi toàn cầu nhưng lại là Giải bóng đá nghiệp dư thế giới (World football championship for amateurs).

Nếu theo cách nghĩ như thế thì bộ tem đầu tiên về Worldcup là bộ tem phát hành tháng 5/1934 tại Italia nhân sự kiện Worldcup 1934 tổ chức tại nước này (vì không có nước nào phát hành bộ tem nhân sự kiện Worldcup 1930 cả):

Mong anh Nguoitimduong chỉ dẫn thêm.

[Nguoitimduong]

Theo NTD thì đúng là bộ tem World Cup 1934 của Ý này có thể được xem là bộ tem đầu tiên về World Cup đấy anh Hoàng ạ. Tuy nhiên ai sở hữu luôn cả 2 bộ kia thì còn tuyệt hơn nữa.