Huế Xưa - Huế Chừ

[HanParis]

Huế Xưa - Huế Chừ
Tạp ghi vui về Huế tặng Ace vùng Cố Đô


+

Sáng dậy vào diễn đàn thì thấy đăng một tin buồn từ vùng Bình Trị Thiên. Rứa thì mong rằng bài này sẽ làm dân Huế và vùng phụ cận ít buồn hơn hỉ?

Hàn từng biết về Huế qua bài Ai Ra Xứ Huế của nhạc sỹ Minh Kỳ, dân Huế như Trịnh Công Sơn :

Ai ra xứ Huế thì ra
Ai về là về núi Ngự
Ai về là về sông Huơng

Nước sông Hương còn thương chưa cạn.Ớ!!
Chim núi Ngự tìm bạn bay về
Người tình quê, ơi người tình quê
Thương nhớ lắm chi!

Ai ra xứ Huế thì ra
Ai về là về Vĩ Dạ
Ai về là về Nam Dao

Và nếu bạn lãn mạn và yêu Huế chắc cũng thích bài hát tả cảnh trời mưa, cùng tác giả, cùng TP cố đô dạo nào : 'Mưa Trên Phố Huế'

Chiều nay mưa trên phố Huế
Kiếp giang hồ không bến đợi
Mà mưa sao vẫn rơi rơi hoài
Cho lòng nhớ ai?
Ngày chia tay hôm nao còn đây
Nước trên sông Hương còn đầy
Tình đã xa gió mưa u hoài
Mắt lệ ngắn dài...

Khi Hàn còn nhỏ, từng nghe đám trẻ trong xóm trần truồng như nhộng tắm mưa vừa hát bài vè :

Trời Mưa Lăm Răm
Cây Trăm Có Trái
Con gái có chồng
Đàn ông có vợ
Đàn bà có con

Nhưng mưa trên phố Huế cũng là mưa trên Hương Giang. Cứ tưởng tượng một đôi trai gái yêu nhau ướt như chuộc lột trên chiếc ghe vừa 'xà nẹo' (ôm rít chịt) vừa nếm vị ngọt tình yêu chắc là lãng mạn sướng lắm hỉ? Cái gọi là sướng hỉ (song hỹ) như rứa. Nếu SaiGon từng là Hòn Ngọc Viễn Đông với hàng ngàn kinh rạch, Hà Nội rất tự hào về sông Hồng bồi đắp đầy phù sa, có chùa Một Cột, có Hồ Hoàn Kiếm... Thì Huế Xưa hay Huế Chừ rất ngạo nghễ với bến Văn Lâu, Núi Ngự lịch sử, chùa Thiên Mụ huyền bí, dòng Hương Giang thơ mộng và cầu Tràng Tiền thướt tha nhiều tà áo trắng của nữ sinh Đông Khánh trong giờ tan học dạo nào... Là những cảnh thi vị, hữu tình mà nhiều thi sỹ đã cảm hứng và sáng tác. Có một nhà thơ nào đó đã phán rằng 'Thiếu Cầu Tràng Tiền Dòng Hương Chưa Đủ Là Hương, Mà Thiếu Sông Hương, Huế Đâu Còn Là Huế Nữa'.

+

Thế nhưng đối với đương sự, Huế cực buồn với điệu Hò Mái Đẩy nghe ai oán đứt ruột :

Chiều chiều trước bến Văn Lâu,
Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm?
Ai thương, ai cảm, ai nhớ, ai trông?
Thuyền ai thấp thoáng bên sông,
Nghe câu mái đẩy, chạnh lòng nước non!

À thì ra buồn về nước non. Phạm Ngủ Lão ngày xưa cũng ngồi đan sọt mà lo việc nước. Còn Bà Huyện Thanh Quan khi nghĩ tới Nước Non thì than :

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Qua Đèo Ngang - Bà Huyện Thanh Quan

Cách dùng từ độc đáo của Nữ Sỹ bằng từ kép, láy với nhau để thống nhất lại để có từ Quốc Gia đồng nghĩa với Non Nước.

Huế, TP của lịch sử, qua bao nhiêu năm bị chiến tranh tàn phá, và bao dân Huế đã ngã gục trên mãnh đất thân thương của họ vào TK trước. Vậy mà nhà thơ Bùi Giáng lại khôi hài tỉnh bơ :

Dạ Thưa Xứ Huế Bây Giờ
Vẫn Còn Núi Ngự Bên Bờ Sông Hương

Huế, TP của những triều vua cuối cùng của Việt Nam ta. Qua bao năm cổ thành vẫn được bảo trì để Huế đã được Unesco công nhận là di sản thế giới từ ngày 11/12/1993. Theo thiển ý, triều đình Huế là những triều đình lạc hậu, đã bát bỏ nhiều điều trần hay của Nguyễn Trường Tộ để Đỗi Mới quốc gia. Và nếu khi xưa, triều đình Huế không bài Pháp và giết hại các nhà truyền đạo thì thực dân Pháp không có cớ chính đáng để đô hộ nước ta.


Huế không phải là TP trên nước như Venise bên Ý. Nhưng Huế có Dòng Hương Giang nước chảy lững lờ với nhiều chiếc ghe đậu lại hay lướt sông với tiếng hò là Hụ là Khoan. Đó là cảnh dân cư đánh cá trên sông, cũng có nhiều dân Huế đã biết kinh doanh trên sông từ trào Pháp. Nếu bạn có dịp đến Cố Đô dã ngoại, du thuyền ban đêm thật lãng mạn. Nghe nói ngày xưa sông Hương rất thơm mùi Hương nhưng nhiều người cho rằng ngày nay vì bị ô nhiễm môi sinh, Sông Hương đang mất dần vẽ thi vị vừa nêu. Tuy vậy, đưa nhau xuống thuyền ban đêm, rít vài ngụm thuốc lào, đánh chén vô tư. Và nếu có yêu cầu chuyện kia thì cứ hỏi thẳng Cô Lái Đò Trên Bến Hạ Về món ăn củ Huế rất phong phú, Hàn xin trong ký sau, có lẻ là vì phải dọn cho vua cả chục món mỗi buổi nên dân Huế đã chế biến ra nhiều Cao Lương Mỹ Vị đó.

Như trong bài Đêm Tàn Núi Ngự của Dương Thiệu Tước, Vũng Tàu có núi Bà Rịa thì Huế có núi Ngự Bình. Còn được gọi là Bằng Sơn. Vậy Bình là Bằng. Vua Gia Long khi lên ngôi đã đổi tên Bằng Sơn thành Ngự Bình. Núi Ngự nếu viết Tiếng Việt không dấu thì nghe lỗ mản nhưng Núi Ngự có dấu thì cái tên thật hay ho, thi vị, và Ngự Bình thì quá ư là con gái, nhiều gái Huế đã có tên núi này. Hàn nhớ Lý Thường Kiệt từng có bài thơ để đời :

Nam quốc sơn hà Nam đế cư,
Tiệt nhiên định phận tại Thiên thư.
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư

Ờ thì sông núi nước Nam, vua Nam ở, còn núi Ngự của Huế thì dân Cố Đô cư ngụ chớ sao! Nếu bạn nhìn kỷ sẽ thấy núi Ngự Bình từ xa sẽ thấy như con chim Đại Bàng đang bay lên trời, tuy không nỗi tiếng như huyền thoại Thăng Long ở Hà Nội, cho nên khi xưa mới có tên là Bằng Sơn có phải vậy không Ace vùng Cố Đô? Hình thù Ngự Bình không đẹp lắm như ca dao ta đã từng tả :

Núi Ngự Bình Trước Tròn Sau Méo
Sông An Cựu Nắng Đục Mưa Trong

Núi Ngự Bình

Nhắc về Chùa Thiên Mụ thì tôi lại nhớ ngay bài thơ :

Gió Đưa Cành Trúc La Đà

Tiếng Chuông Thiên Mụ, Canh Gà Thọ Xương

Chùa Thiên Mụ

Khi còn nhỏ, Hàn từng suy diễn Thiên Mụ là Bà Trời và hay 888 vui với bè bạn rằng dân Huế có ai sợ ma không ta? Vì câu đầu tả cảnh nghe đã thấy rùn rợn rùi, chỉ thiếu tiếng cọt kẹt khi ma đưa con cho nên cành trúc nên nó mới...la đà. Hổng lẻ ý nói cành trúc đưa qua đưa lại như xe La Đà Lạt? May thay nhờ tiếng chuông Thiên Mụ đã nhắc nhở các chàng đang đi ngoài đường phải về nhà gấp vì BX đang dọn cơm chờ sẳn ở nhà. Và tô Canh Gà Thọ Xương chắc diễn tả tô canh đang nóng nghi ngút cùng đĩa thịt gà : có thịt, có da, có xương. Chủ ăn thịt, để dành mớ xương cho con khuyễn ở nhà là chuyện thường tình! Câu 8 thật chí lý! Lồng tiếng Paris kiểu này, các thày cô cho điểm bao nhiêu đây?

(Còn Một Kỳ)