30.Jan/ngày 30-01

[Nguoitimduong]

Franklin Delano Roosevelt (30 tháng 1 năm 1882 – 12 tháng 4 năm 1945), thường được nhắc đến bằng những mẫu tự đầu của tên ông FDR, là tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Đắc cử bốn lần, Roosevelt phục vụ từ năm 1933 đến năm 1945. Ông là Tổng thống Hoa Kỳ duy nhất từng tại chức hơn hai nhiệm kỳ. Là nhân vật trung tâm của thế kỷ 20, Roosevelt thường được xem là một trong ba tổng thống vĩ đại nhất dựa trên kết quả của các cuộc thăm dò trong giới học thuật (hai người kia là George Washington và Abraham Lincoln).

Trong giai đoạn Đại Suy thoái xảy ra trong thập niên 1930, Roosevelt thiết lập chương trình New Deal nhằm cung ứng cứu trợ cho người thất nghiệp, phục hồi kinh tế, và cải cách hệ thống kinh tế. Trong các di sản của ông, đáng kể nhất là hệ thống an sinh xã hội, và công cuộc chỉnh lý thị trường tài chính Wall Street. Cung cách tận dụng sức mạnh tích cực của chính quyền liên bang đã giúp tái tạo hình ảnh năng động cho Đảng Dân chủ. Liên minh New Deal được kiến tạo bởi Roosevelt đã thống trị chính trường Hoa Kỳ mãi cho đến thập niên 1960.

Sau năm 1938, Roosevelt vận động cho lập trường tái vũ trang và lãnh đạo đất nước tách khỏi chủ trương tự cô lập khi thế giới đang tiến gần đến hiểm họa chiến tranh. Ông đã cung cấp những hỗ trợ cần thiết cho Winston Churchill và những nỗ lực của nước Anh trong chiến tranh trước khi cuộc tấn công Trân Châu Cảng lôi kéo nước Mỹ vào cuộc chiến. Trong thời kỳ chiến tranh, Roosevelt đưa ra những quyết định quan trọng ở cấp lãnh đạo chống lại Đức Quốc Xã, và biến Hoa Kỳ thành nhân tố mấu chốt trong công cuộc tiếp liệu và cung ứng tài chính cho phe Đồng minh nhằm đánh bại Đức, Ý và Nhật.

Trong nước, thời gian tại chức của Roosevelt chứng kiến sự phát triển của nền công nghiệp, những thành quả về tuyển dụng nhân lực, phục hồi sự thịnh vượng, thiết lập các loại thuế đánh trên mọi nhóm lợi tức, kiểm soát giá cả và định mức, đưa 120.000 người Nhật vào các trại tái định cư, kiến tạo nhiều cơ hội mới cho người Mỹ gốc Phi và cho phụ nữ. Khi Đồng minh gần kề với chiến thắng, Roosevelt thủ giữ vai trò quan trọng dù bị nhiều phê phán trong nỗ lực định hình thế giới sau chiến tranh, đặc biệt là Hội nghị Yalta và tiến trình thành lập Liên Hiệp Quốc. Chính phủ Roosevelt định nghĩa lại chủ nghĩa cấp tiến cho các thế hệ kế tiếp cũng như tái tổ chức Đảng Dân chủ dựa trên Liên minh New Deal gồm có các nghiệp đoàn, nông gia, các nhóm thiểu số sắc tộc và tôn giáo, giới trí thức, miền Nam, guồng máy chính trị tại các đô thị, người nghèo và công nhân sống bằng trợ cấp.