Lan man từ ca dao tới...tem Việt Nam!

ke vo danh · #1 23-09-2009, 02:53

Hôm nay ngồi tào lao với vài người bạn, một cô hứng chí gì không biết, thế là tuôn ra một loạt ca dao, nói về thân phận phụ nữ Việt Nam trước kia...Ý là kẹt lắm mới phải mang phận má đào trong một xã hội phong kiến, cổ hủ nặng tính chất coi thường phụ nữ, đã bị ăn sâu vào văn hóa và sinh hoạt bởi những tín đồ của cụ Khổng tận bên Tầu. Cô ấy ngân nga đã, thế rồi đỏ mặt tía tai, mắt long lên sòng sọc mà nhìn vào tụi tôi, nói gằn từng tiếng: "Các ông đừng có tưởng bây giờ mà cứ thế mè nheo rằng phụ nữ chúng tôi: nhất gia tòng phụ, nhất giá tòng phu, nhất phu tòng tử, phu tử tòng tử gì gì nữa nhé! Hết rồi cái thời ăn lông ở lỗ như xưa nhá!"

Cả đám đực rựa ngồi im thin thít. Mặt mũi cúi gầm xuống, khiến không gian như có dây tơ, đễn nỗi nghe rõ cả tiếng đập cánh của mấy chú ruồi quanh bàn! Tôi gãi đầu, gãi tai ỏn ẻn: "Thôi thì chị cứ bớt giận, các cụ ngày xưa...lỡ phạm như thế rồi. Chứ chúng em thì nào dám? Chị không biết rằng, cái phận cò trai như chúng em hiện nay thì cứ thều thào như chỉ mành treo chuông, có dám hó hé gì đâu cơ chứ?! Còn cái tòng tòng gì của cụ Khổng kia, chúng em nhất nhất không dám tơ hào gì nữa đâu!"

Chừng có những tiếng khò khè, kèm theo thút thít của mấy ông kia đồng loạt bật lên thì chị ta mới nguôi ngoai. Đúng là con cháu của Hai Bà có khác! Chỉ còn thiếu cỡi voi nữa là cả đám giai nhất nhất sẽ phủ phục xuống mà tung hô vang trời!

Giờ đây ngồi đây, nhớ tới lời hát ca dao nọ, bỗng dưng bồi hồi. Không phải là vì âm hưởng còn lại sau cơn giận dữ của chị kia, mà chợt nhớ lại những hình tượng con trâu, con bò, cái kiến cùng con lợn...trong sinh hoạt thường nhật của người Việt Nam. Những hình ảnh gắn liền với nếp sống đó, đã khiến cho ra đời những câu ca dao đặc trưng, hóm hỉnh, thân tình mà còn truyền tới bây giờ. Dù rằng, một phần lớn xã hội Việt Nam đã được hiện đại hóa và những con vật quen thuộc, có thể coi như một phần đời của người dân, đã trở nên bớt quen thuộc và cần thiết như trước.

Mặc chị kia lèm bèm:

Lấy chồng làm lẽ khổ thay
Đi cấy, đi cầy chị chẳng kể công
Đến tối chị giữ lấy chồng
Chị cho manh chiếu, nằm không nhà ngoài
Đến sáng chị gọi: Bớ Hai!
Trở dậy nấu cám, thái khoai, đâm bèo
Bởi chứng bác mẹ tôi nghèo
Cho nên tôi phải đâm bèo thái khoai!

Còn tôi, tôi lại chỉ nhớ tới...con trâu! Nếu con trâu không là một con vật thân tình, hữu ích thì nó đã không hiện diện nhiều trong ca dao, để tới ngay tôi mà cũng còn phải nhớ lõm bõm! Hình tượng của trâu trong ca dao, tục ngữ Việt Nam thì nhiều vô kể. Này nhé:

* Mua trâu xem vó, lấy vợ xem nòi
Mua trâu xem vó, mua chó xem chân.

* Dù ai buôn đâu bán đâu,
Mồng mười tháng tám chọi trâu thì về.
Dù ai buôn bán trăm nghề,
Mồng mười tháng tám trở về chọi trâu

* Đêm qua kẻ trộm vào nhà,
Làm thinh chợp mắt để mà mất trâu.
Nằm đây chớ chẳng ngủ đâu,
Thức mà giữ lấy con trâu con bò.
Nằm đây nào đã ngủ cho,
Thức mà giữ lấy con bò con trâu

* Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ăn cho béo trâu cày cho sâu.
Ở đời khôn khéo chi đâu,
Chẳng qua cũng chỉ hơn nhau chữ cần

* Trâu ơi ta bảo trâu này,
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.
Cấy cày giữ nghiệp nông gia.
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công!
Bao giờ cây lúa còn bông,
thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn

* Trai thì cày ruộng khiển trâu
Gái thì phải biết bổ cau têm trầu

* Trâu đồng ta ăn cỏ đồng ta
Tuy rằng cỏ cụt nhưng mà cỏ thơm

* Của chua ai nấy cũng thèm
Em cho chị mượn chồng em vài ngày
Chồng em đâu phải trâu cày
Mà cho chị mượn cả ngày lẫn đêm

Và còn nhiều nữa, nhiều nữa...

Từ văn chương ca dao, tới...in tem cũng chỉ cách nhau một bước nhỏ! Tôi không có tham vọng và nhất là không có khả năng, để có thể nhắc tới những quốc gia khác trên thế giới, đã có hình tượng trâu trong tem bưu chính của họ. Tôi chỉ dám bàn tới Việt Nam, cùng những con tem dễ thương rất...Việt Nam, khi đã từ lâu rồi mang trâu ra để...tôn vinh chúng.

Trong topic này, hy vọng sẽ có nhiều đóng góp khác của các bạn, có vậy mới thêm được phần phong phú.

Nguoitimduong · #2 23-09-2009, 09:56

Góp cho bác thêm con trâu nữa:

Poetry · #3 23-09-2009, 10:31

Góp vui với bác KVD 2 mẫu tem trong bộ tem "Tranh dân gian khuyết danh thế kỷ XIX" với hình ảnh con trâu trong đời sống nông thôn VN xưa.

Mẫu tem "Tra cày"

Mẫu tem "Bừa ruộng"

ke vo danh · #4 23-09-2009, 14:38

Thật là không bõ công ngồi gõ lại ca dao! Cám ơn các bạn rất nhiều

. Tôi sẽ nhớ tiếp các con vật quen thuộc khác trong ca dao, mà tem Việt Nam đã có, để chúng ta cùng thưởng lãm.

(Đặc biệt cám ơn Poetry đã cho lên hai mẫu tem rất xinh, đơn giản nhưng rất đặc sắc. Hừm, kvd cũng đã mầy mò trong trang đó để tìm tem minh họa, nhưng toàn thấy số...0!!! Mặc dù đã gõ "Trâu", rồi "Con trâu", rồi "Chọi trâu"...trong đề mục thú nuôi, động vật lẫn thú rừng! Phòng xa, lục luôn cả tem Tết, thế mà trâu vẫn...im ỉm! Hehe, sực nhớ tới câu: "Trâu cột ghét trâu ăn"!!!

Thế mà Poetry chỉ ới một tiếng, đã thấy lục đục kéo ra xếp hàng thế kia rồi! Phục thật!)

Poetry · #5 23-09-2009, 23:41

Thêm vài mẫu tem về hình ảnh con trâu trong đời sống VN.

"Vừa chăn trâu vừa học" trong bộ tem Thiếu niên, nhi đồng

"Chăn trâu, gẩy đàn" trong bộ tem Tranh thiếu nhi Việt Nam

"Chăn nuôi trâu" trong bộ tem Chăn nuôi gia súc, gia cầm

"Tay cày, tay súng" trong bộ tem Sản xuất và chiến đấu

"Trâu kéo gỗ" trong bộ tem Lâm nghiệp - Khai thác gỗ

"Trâu trắng" & "Trâu nái" trong bộ tem Gia súc có sừng

"Trâu" trong bộ tem phổ thông

"Người đi bừa" trong bộ tem Rối nước VN

Bác KVD còn thiếu bộ Tết Đinh Sửu này:

ke vo danh · #6 24-09-2009, 00:32

Quá sức thú vị với những tem "Trâu" mà Poetry vừa gửi lên. Ối giời, kvd tớ không những thiếu chỉ một con Tết Đinh Sửu, mà còn thiếu cả đàn ấy chứ

...

Càng ngắm, càng thấy những nét dân dã, mộc mạc và duyên dáng của những con trâu này (quên, những con tem này chứ!). Để đáp lại thịnh tình vun đắp của các bạn, kvd tớ xin tặng lại thêm vài câu ca dao, tục ngữ hoàn toàn về trâu Việt Nam nhá!

* Trâu ra, mạ vào.
* Con trâu là đầu cơ nghiệp.
* Trâu gầy cũng tày bò giống.
* Trâu qua sá, mạ qua thì.
* Yếu trâu bằng khỏe bò.
* Lang đuôi thì bán, lang trán thì cầy.
* Trâu hoa tai, bò gai sừng.
* Tam tinh khoáy sọ thì chừa,
Đốm đuôi nát chủ thì đưa vào nồi.
(Chẳng qua là từ xưa, nông dân xứ ta cứ qua kinh nghiệm, thẩy đều cho rằng khi trâu có kháy ở trán hay đốm đuôi thì đều là trâu xấu)

* Đốm đầu thì nuôi, đốm đuôi thì thịt.
(

Gọn thế cơ chứ!)

* Trâu năm sáu tuổi còn nhanh,
Bò năm sáu tuổi đã tranh về già.
Đồng chiêm xin chớ nuôi bò,
Mùa đông tháng giá, bò dò làm sao!

Thôi thì chỉ xin nhớ nằm lòng câu này:

"Đê kia ai đắp lên cao
Cái dải sông đào ai xẻ làm khơi
Gạo, ngô, hoa quả, mọi mùi
Nào ai cầy cấy, nào ai vun trồng.
Bây giờ no ấm ung dung
Biết ai nhớ kẻ có công chăng là?"

(Lát nữa nếu không có ai rủ rê chè chén, kvd tớ lại xin tiếp tục hầu các bác đây...vài con khác. Nhá

!)

ke vo danh · #7 25-09-2009, 14:30

Cô bạn tôi, khi được giới thiệu trang web này, đã được tôi thỏ thẻ vào tai như sau: "Mặc dù không phải là người sưu tầm tem cò - cũng như anh đây - nhưng khi rảnh rang, không phải lao động, chợ búa, lau nhà, rửa chén, giứ em, làm việc vặt...thì nên ghé vào để xem. Cho nó văn hoa con người". Cô ấy gật gật đầu, ra chiều chú ý và đã thấm nhuần lời căn dặn trên. Chừng thấy tôi nhơn nhơn tự đắc, cô ấy mới nhỏ nhẹ lại như thế này: "Cám ơn anh đã mách nước, cũng như có lòng chia xẻ của hay vật lạ. Nhưng anh thấy chưa, qua những gì anh đã liệt kê một loạt về những gì người phụ nữ tụi tui phải làm trong ngày. Tui hỏi thử anh, anh có còn thấy giây phút nào mà tụi tui được thảnh thơi, đặng lân la tìm đường học tập mở mang đầu óc?!"

Tôi hơi chột dạ, vì quả thật, với chừng ấy công việc phải chu toàn trong ngày. Chắc gì cô ấy có thời gian mà liếc dọc liếc ngang

! Nhưng tôi cũng an ủi: "Ối dào! Làm thì cũng phải có lúc nghỉ chứ! Này, thay vì nằm phưỡn người ra đấy để ngáy; thay vì ra chợ tìm quà vặt nhóp nhép; thay vì tụ tập chị chị, em em ngồi lê đôi mách thì cứ lấy thời giờ ấy mà tìm hiểu ở đây , có phải là tốt không nào!".

Tình hình của cô ấy, khi nghe tôi nói xong thì sắc mặt cứ như...cầu vòng! Đang hồng hào, bỗng đổi qua xanh lè rồi chuyển qua tím ngắt. Tôi hơi hãi, vội thủ bộ để hễ cảm thấy có gì bất trắc, sẽ nhẩy kịp qua cửa sổ để...bỏ của hòng thoát lấy người

!

Nhưng tôi đã quá lo xa, vì sau chừng tuần trà thì cô ta có lại sắc diện ôn hòa, tươi thắm như cái...thủa đầu mới quen

. Khẽ vuốt tóc, cô ấy nói: "Thôi được, khi nào rảnh rang thì tui sẽ ghé qua thường xuyên hơn. Nhưng bây giờ, sau khi coi qua con trâu của mấy anh đây, tui chợt nhớ lại vài câu ca dao nam bộ. Tui đọc lại anh nghe, coi như là một món quà sơ kiến. Nha!"

Tôi chỉ chờ có vậy, lật đật xé giấy, chấm bút vào mực rồi bò ngay ra sàn để chép cho kịp. Giọng của cô cất lên:

- Trâu kia cắn cỏ bờ ao
Anh kia không vợ đời nào có con!

Tôi chột dạ, tự nhiên...thông minh phản ứng liền:

- Hỡi cô cắt cỏ đồng mầu
Chăn trâu cho khéo làm giầu cho cha
Giầu thì chia bẩy chia ba
Phận em là gái được là bao nhiêu?

Cô ta xụ mặt, lèm bèm: "Bao nhiêu thì kệ...bà tui! Mắc mớ chi thắc mắc chớ? Tò mò!". Rồi cô hắng giọng hát tiếp:

- Con trâu già kén cổ, con bè nhỏ kén rơm
Anh đừng chê em ốm yếu lưng tôm
Kiếm nơi cho mập đặng anh ôm phỉ tình!

Rồi nhìn thẳng vào mắt tôi, hát mà cứ như...gằn từng tiếng:

- Trâu ta ăn cỏ đồng ta
Đừng ham lúa tốt lân la đồng người!

Thấy cô ấy định phủi mông bỏ đi, tôi, dù đang hỳ hục ghi ghi, chép chép. Tự nhiên như có phép mầu, đầu óc trở nên sáng láng lanh lợi...ít ai bì

. Ngâm lại ngay:

- Trâu ta ăn cỏ đồng ta
Chừng nào hết cỏ mới qua đồng người!

Sợ chưa đủ, làm người đẹp dỗi oan, tôi...phủ phục xuống mà ê a rằng:

- Ơi em nho nhỏ mần cỏ giữ trâu
Bước qua năm nữa, anh bưng trầu cưới em

Tới đây thì hết...trâu rồi nhé, các bạn!

lantham_0072005 · #8 26-09-2009, 13:39

xin góp vài câu ca dao, tuc ngữ về trâu:

-Rủ nhau đi cấy , đi cày
Bây giờ khó nhọc có ngày phong lưu
Trên đồng cạn dưới đồng sâu
Chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa

-VỢ anh khéo liệu khéo lo
Khéo bán trâu bò lại tậu ếch ương

-Tậu trâu, cưới vợ, làm nhà
Trong ba việc ấy kim lâu chớ làm

-Trâu chết để da, người chết để tiếng

-Nhịn thuốc mua trâu, nhịn trầu mua ruộng

-Bán trâu mua chó, bán thóc mua mèo

-Trâu lành không ai mừng cả, trâu ngã lắm kẻ cầm dao

-Bé trộm gà, lớn trộm trâu, lâu lâu làm giặc

-Trâu chết mặc trâu, bò chết mặc bò, củ tỏi giắt lưng, tiền thầy bỏ túi

-Trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết

-Trống bưng da trâu không ai đánh hai mặt, cá ở dưới nước không ai bắt hai tay

hat_de · #9 26-09-2009, 21:26

Trích dẫn:

Nguyên văn bởi ke vo danh

Hôm nay ngồi tào lao với vài người bạn, một cô hứng chí gì không biết, thế là tuôn ra một loạt ca dao, nói về thân phận phụ nữ Việt Nam trước kia...

Còn tôi, tôi lại chỉ nhớ tới...con trâu! Nếu con trâu không là một con vật thân tình, hữu ích thì nó đã không hiện diện nhiều trong ca dao, để tới ngay tôi mà cũng còn phải nhớ lõm bõm! Hình tượng của trâu trong ca dao, tục ngữ Việt Nam thì nhiều vô kể. Này nhé:

* Dù ai buôn đâu bán đâu,
Mồng mười tháng tám chọi trâu thì về.
Dù ai buôn bán trăm nghề,
Mồng mười tháng tám trở về chọi trâu

[/CENTER]

báo cáo cả nhà sáng mai tại Quận Đồ Sơn

HP lễ hội chọi trâu truyền thống sẽ diễn ra .. quý vị nào ở Hp chớ nên bỏ qua dù giá ko rẻ

ke vo danh · #10 27-09-2009, 02:42

Cảm ơn bạn lantham đã cho biết thêm nhiều câu ca dao thâm thúy, có hình tượng trâu. Văn học Việt Nam càng đi sâu, càng khám phá được rất nhiều điều thú vị. Phải không các bạn?

hat_de nhớ đi chụp hình lễ hội "Chọi Trâu", rồi mang vào đây cho bà con chiêm ngưỡng với nhé!

13 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn ke vo danh vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
VietStamp (24-09-2009), chie (23-09-2009), chienbinh (23-09-2009), Dat_stamp (18-02-2012), hat_de (23-09-2009), huuhuetran (23-09-2009), kuro_shiro (23-09-2009), longtemsong (16-10-2011), manh thuong (23-09-2009), Nguoitimduong (23-09-2009), Poetry (23-09-2009), Tien (23-09-2009), zodiac (23-09-2009)

10 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn Nguoitimduong vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
VietStamp (24-09-2009), Dat_stamp (18-02-2012), hat_de (23-09-2009), huuhuetran (23-09-2009), kuro_shiro (23-09-2009), longtemsong (16-10-2011), manh thuong (23-09-2009), Poetry (23-09-2009), Tien (23-09-2009), zodiac (23-09-2009)

9 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn Poetry vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
VietStamp (24-09-2009), Dat_stamp (18-02-2012), hat_de (23-09-2009), huuhuetran (25-09-2009), kuro_shiro (23-09-2009), longtemsong (16-10-2011), manh thuong (23-09-2009), Nguoitimduong (23-09-2009), Tien (23-09-2009)

7 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn ke vo danh vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
VietStamp (24-09-2009), Dat_stamp (18-02-2012), hat_de (23-09-2009), huuhuetran (25-09-2009), longtemsong (16-10-2011), Nguoitimduong (23-09-2009), Poetry (23-09-2009)

9 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn Poetry vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
VietStamp (24-09-2009), Đinh Đức Tâm (25-09-2009), Dat_stamp (18-02-2012), hat_de (24-09-2009), huuhuetran (25-09-2009), manh thuong (24-09-2009), Nguoitimduong (23-09-2009), Tien (24-09-2009), zodiac (26-09-2009)

5 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn ke vo danh vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
VietStamp (24-09-2009), hat_de (24-09-2009), manh thuong (24-09-2009), Nguoitimduong (24-09-2009), zodiac (26-09-2009)

6 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn ke vo danh vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
hat_de (25-09-2009), huuhuetran (25-09-2009), lantham_0072005 (26-09-2009), manh thuong (25-09-2009), Nguoitimduong (26-09-2009), Tien (25-09-2009)

4 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn lantham_0072005 vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
hat_de (26-09-2009), manh thuong (26-09-2009), Nguoitimduong (26-09-2009), Tien (26-09-2009)

3 Thành viên sau đây nói lời CẢM ƠN bạn ke vo danh vì đã gửi Bài viết hữu ích này:
hat_de (30-09-2009), Nguoitimduong (27-09-2009), thanhtamstamp (23-11-2009)