Chi Đỗ Quyên
 

Chi Đỗ quyên, danh pháp khoa học: Rhododendron (từ tiếng Hy Lạp: rhodos, "hoa hồng", và dendron, "cây"), Azalea là một nhánh cũng thuộc trong họ cây đỗ quyên này.


Là một chi thực vật có hoa thuộc họ Thạch nam (Ericaceae). là một bộ thực vật hai lá mầm lớn và đa dạng. Trong một số sách giáo khoa về thực vật học gọi là họ đỗ quyên là lấy theo tên của chi đỗ quyên (Rhododendron) thuộc họ Ericaceae, Bộ này chứa nhiều loại cây từ cây thân gỗ, cây bụi, dây leo và cây thân thảo. Cùng với các loài thực vật tự dưỡng thì bộ Ericales còn có cả các loài thực vật thiếu diệp lục sống cộng sinh cùng nấm (ví dụ Sarcodes sanguinea) và thực vật ăn thịt (ví dụ chi Sarracenia).


Phân loại khoa học Rhododendron ponticum
Giới (regnum): Plantae
(không phân hạng): Angiospermae
(không phân hạng): Eudicots
(không phân hạng): Asterids
Bộ (ordo): Ericales
Họ (familia): Ericaceae
Chi (genus): Rhododendron L.


Các phân chi
Azaleastrum
Candidastrum
Hymenanthes
Mumeazalea
Pentanthera (Azalea)
Rhododendron
Therorhodion
Tsutsusi (Azalea)
Vireya

xem tại đây http://http://upload.wikimedia.org/w...3/Ericales.png

Quan hệ phát sinh loài trong bộ Thạch nam
Các họ sau là điển hình trong các phân loại mới nhất:
• Họ Actinidiaceae (họ kivi, đằng lê)
• Họ Balsaminaceae (họ bóng nước)
• Họ Clethraceae
• Họ Cyrillaceae
• Họ Diapensiaceae
• Họ Ebenaceae (họ hồng)
• Họ Ericaceae (họ thạch nam, đỗ quyên)
• Họ Fouquieriaceae
• Họ Lecythidaceae
• Họ Maesaceae (đơn nem)
• Họ Marcgraviaceae
• Họ Mitrastemonaceae
• Họ Myrsinaceae (họ xay)
• Họ Pellicieraceae ? (thường gộp trong họ Tetrameristaceae)
• Họ Pentaphylacaceae
• Họ Polemoniaceae (họ lá thang, thiên nam tú cầu hay hoa móng rồng)
• Họ Primulaceae (họ anh thảo)
• Họ Roridulaceae
• Họ Sapotaceae (họ hồng xiêm)
• Họ Sarraceniaceae (họ nắp ấm)
• Họ Sladeniaceae
• Họ Styracaceae (họ bồ đề)
• Họ Symplocaceae (họ dung)
• Họ Ternstroemiaceae? (thường được gộp trong họ Chè (Theaceae))
• Họ Tetrameristaceae
• Họ Theaceae (họ chè)
• Họ Theophrastaceae


Các họ này tạo thành một nhóm cơ sở của nhóm Cúc (asterid). Trong hệ thống Cronquist cũ thì bộ Ericales là một nhóm nhỏ hơn, được đưa vào trong phân lớp Dileniidae. Nó bao gồm các họ sau:

• Họ Ericaceae
• Họ Cyrillaceae
• Họ Clethraceae
• Họ Grubbiaceae
• Họ Empetraceae
• Họ Epacridaceae
• Họ Pyrolaceae
• Họ Monotropaceae

Đỗ quyên còn có tên là sơn thạch lựu, ánh sơn hồng, mãn sơn hồng, báo xuân hoa, thanh minh hoa, sơn trà hoa...
Đây là một chi lớn với khoảng 850-1.000 loài và hầu hết các loài đều có hoa rực rỡ. Nhiều loài đỗ quyên được trồng làm cây cảnh. Một số loài có tác dụng chữa bệnh.


Đỗ quyên có nhiều giống với nhiều màu hoa :
- Tử quyên đỏ tía
- Hồng quyên đỏ nhạt
- Bạch quyên trắng
- Hoàng quyên vàng


Chi Đỗ quyên có đặc điểm là cây bụi và lớn (hiếm), những loài nhỏ nhất cao chừng 10-100 cm, loài lớn nhất, R. giganteum, được ghi nhận là cao tới 30 m. Lá cây xếp theo hình xoắn ốc; kích thước lá có thể từ 1-2 cm tới hơn 50 cm, ngoại lệ là R. sinogrande có lá dài 100 cm.


Hoa nở cỡ 6cm. Những cánh vòng ngoài lớn có dạng dẹt, năm cánh mỏng manh, không phẳng mịn mà dợn lồi lõm. Hoa màu hồng sẫm, trên một cánh hoa lấm tấm điểm những chấm màu sậm hơn. Bao quanh bầu nhụy có khoảng 10 cánh nhỏ quăn queo, ngắn chỉ bằng 1/3 cánh ngoài. Ở điểm giữa năm đầu cánh này bị lẹm vào là vị trí của năm nhụy đực nhỏ, màu vàng.


Đỗ quyên khác thường là hoa có tới hai đài: một đài năm cánh nhỏ xanh, mặt dưới phủ một lớp lông tơ trắng mịn, ôm sát cuối cánh hoa hình phễu. Dưới đài này khoảng 0,5cm có thêm một đài nữa cũng có năm cánh nhỏ bao quanh cuối cọng hoa, giữa mỗi cánh phớt màu nâu.


Những bông đỗ quyên tươi đẹp, rực rỡ, đầy sức sống rủ nhau quây quần thành một hình tròn nở trên ngọn. Quanh hoa là những chùm lá nhỏ, thon hình bầu dục, sáng bóng, lá mọc xoay quanh cành, tạo dáng như những bông hoa xanh. Lá xanh tươi, nâng đỡ, bao quanh, tôn sắc hoa thêm lộng lẫy. Hoa và lá kết hợp chẳng khác gì bó hoa tròn trịa, rất mỹ thuật của… cô dâu!


Đỗ quyên có thể là cây thường xanh hoặc cây rụng lá theo mùa. Ở một số loài, mặt dưới lá có phủ vảy hoặc lông tơ. Một số loài nổi tiếng vì hoa nở thành chùm lớn. Có các loài vùng núi có hoa và lá nhỏ, và một số loài nhiệt đới sống bám ở dạng tầm gửi.

File Đính Kèm 65884 File Đính Kèm 65886 File Đính Kèm 65885

Không rõ ý nghĩa của đỗ quyên ở Việt Nam. Nhưng ở Pháp, hoa đỗ quyên tượng trưng cho sự thành công, vinh quang.
Ý nghĩa của Đỗ Quyên là: Dịu dàng, ôn hòa, nữ tính (theo quan niệm Trung Hoa).

Thông điệp : Nhớ chăm sóc và giữ gìn sức khỏe em nhé ! (Take care of yourself for me)


Hoa Đỗ Quyên thường nở vào mùa Xuân, hoa có nhiều màu và thường nở rộ rất đẹp.

Hoa có thể trồng ngoài nắng hoặc trong bóng râm, diều quan trọng là cây cần được cắt tỉa thường xuyên để ra nhiều hoa.


Đỗ quyên cũng rất được các nghệ nhân bonsai ưa chuộng

Ngắm chậu hoa đỗ quyên nhỏ, đáng yêu, lòng người rộn ràng hơn, náo nức hơn trong dịp xuân về.



Như đền đáp tấm lòng ưu ái của người yêu hoa, đỗ quyên lưu luyến, tươi nở suốt những ngày "mùng" của tháng giêng, đến nỗi khi đã kiệt sức phai sắc, héo khô, đỗ quyên vẫn cố níu cành, không chịu rơi rụng!

Phân bố

Đỗ quyên là chi có phân bố rất rộng, xuất hiện ở hầu khắp Bắc bán cầu ngoại trừ các vùng khô hạn, và trải dài xuống Nam bán cầu ở Đông Nam Á và vùng bắc Australasia. Độ đa dạng loài cao nhất được tìm thấy ở vùng núi Himalaya từ Uttarakhand, Nepal và Sikkim tới Vân Nam và Tứ Xuyên, ở các vùng núi khác cũng có độ đa dạng cao như ở Đông Dương, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Ngoài ra, có rất nhiều loài đỗ quyên nhiệt đới gốc Đông Nam Á và Bắc Úc. Người ta đã ghi nhận 55 loài ở Borneo và 164 loài ở New Guinea. Tương đối ít loài hơn có tại Bắc Mỹ và châu Âu. Người ta chưa tìm thấy đỗ quyên ở Nam Mỹ hay châu Phi.

Đỗ quyên là quốc hoa của Nepal


Nepal có 30 loài Rhododendron với nhiều kiểu dáng, màu sắc và kích thước khác nhau. Và Rhododendron arboreum, tên địa phương là Lali Guras (tiếng Anh: "Rose Tree"), loài cây cao nhất (có thể đến 15m), hoa nở sớm và lâu nhất trong gia đình Rhododendron tại đây, hân hạnh được Nepal chọn làm quốc hoa. Lali Guras có nguồn gốc từ Bắc Trung bộ Ấn Độ, phân bố dọc xứ sở Nepal và ở nhiều độ cao khác nhau. Càng lên cao, hoa càng nở rực rỡ sắc màu, từ đỏ thẫm đến trắng ngà, tím, hồng, cam, vàng, kem, đốm...Ai đã ngắm cảnh núi đồi ngập tràn hoa đều thấy đây quả là những ấn tượng khó phai. Mùa đỗ quyên xứ Nepal nở đẹp nhất là mùa Xuân và chớm Hè. Lila Guras nở từ đầu tháng Hai đến giữa tháng Năm. Tháng 3, tháng 4 là thời gian đẹp nhất ở trung du, trong khi đó, tháng 5 và tháng 6 là đẹp nhất trên cao nguyên.


Lati-Guras, lễ hội của họ nhà hoa đỗ quyên, được tổ chức hàng năm ở Helambu. Lati-Guras là tên hoa đỗ quyên đỏ, loài hoa bản địa đặc trưng của Nepal. Nepal được xem như thiên đường của những người yêu hoa.


Người dân bản xứ cho rằng uống một ngụm nước cốt hoa Lali Guras có thể hòa tan được xương cá mắc trong cổ họng. Nhiều người còn giữ hoa trong nhà sẵn phòng khi khẩn cấp. Hoa cũng được chưng nơi thờ các vị thần và được những phụ nữ miền núi cài trên tóc làm duyên.


Người ta ăn cả hoa, có vị ngọt chua. Trẻ con thôn làng thích hút mật trong nhụy hoa. Gỗ cây dễ chặt, người dân dùng làm củi hay dụng cụ nhà bếp. Bột nhão giã từ lá non, dân làng đắp lên trán trị chứng đau đầu. Người ta còn sử dụng hương của hoa để thơm.

Và là biểu tượng hoa (state flower) của hai tiểu bang Washington, West Virginia ở Mĩ.


Năm 1893, Hội chợ quốc tế (World''''s Fair) tại Chicago đã thúc đẩy phong trào chọn biểu tượng hoa cho các tiểu bang tại Mĩ. Mỗi bang được mời phải chọn một loài hoa đặc trưng làm đại diện cho mình tại Hội chợ.
Hai tiểu bang nhiều núi đồi nhất nước Mĩ, West Virginia và Washington đã chọn đỗ quyên làm biểu tượng hoa của mình.


West Virginia - Rhododendron maximum (Rose bay)

Thực ra, lúc đó người dân xứ này vẫn còn băn khoăn chưa chọn được loài hoa ưng ý nhất cho tiểu bang mình. Mãi tới năm 1901, nhà cầm quyền George Atkinson tuyên bố, đã đến lúc phải chọn cho Virginia mẫu cờ và biểu tượng hoa của tiểu bang. Ông đề cử hoa đỗ quyên. “For a State Flower, I know none more beautiful and none more common in West Virginia, than the Rhododendron. It is found along most every vale and hillside, and is universally admired both for its beauty and fragrance


Rồi người ta bắt đầu đưa ra những bông hoa yêu thích khác của mình, cả trẻ em cũng được tham gia. Và như vậy, ngày 26/11/1902, Rhododendron hay "Big Laurel" ("Đại Nguyệt Quế) đã chiến thắng áp đảo với 19,000 trên tổng số 36,000 phiếu, nhiều hơn tất cả những loài hoa khác hợp lại. Đến 23/1/1903, Thượng viện thông qua và loài Rhododendron maximum chính thức trở thành State flower.

Washington - Rhododendron macrophyllum:

Trong lá thư gửi ban biên tập một tờ báo khi đề cử hoa đỗ quyên cho vị trí State flower của Washington, bà Alsora Hayner Fry đã ca ngợi nó : "its wild profusion, great beauty and its evergreen leaf, which goes with the Evergreen State.”


Cuộc bỏ phiếu kín để chọn bông hoa đại diện cho tiểu bang Washington khi đó chỉ dành cho phụ nữ. Thượng viện đã xác định Rhododendron là State flower ngày 10/2/1893, nhưng đến 10/2/1949 thì điều này mới chính thức đưa vào luật.


Năm 1959, luật sửa đổi một chút, trong đó chỉ định rõ loài đỗ quyên Thái Bình Dương màu hồng (Pacific Pink Rhododendron) Rhododendron macrophyllum có nghĩa tiếng Anh là Rose tree with large leaves


Năm 1979, Azalea (một loài Rhododendron) cũng được bang Georgia chọn làm "state wildflower" - biểu tượng hoa dại (state flower của Georgia là Cherokee Rose).

Tại Việt Nam


Thường phân bố ở những vùng núi cao như Lang Bian (Đà Lạt, Lâm Đồng); Bà Nà (Đà Nẵng); Fansipan, Sapa (Lào Cai); Bạch Mã (Thừa Thiên Huế); Tam Đảo (Vĩnh Phúc); Mẫu Sơn (Lạng Sơn); làng Trình Xuyên bên bờ sông Trà Lý phụ cận thành phố Nam Định...


Đỗ quyên có ở vườn quốc gia Tam Đảo, Bạch Mã, Bà Nà. Tại Đà Lạt cũng có rất nhiều hoa Đỗ quyên, thế nhưng, Đỗ quyên đặc biệt và đẹp vẫn là ở Sapa thuộc vườn quốc gia Hoàng Liên, nơi được coi là trung tâm với 32 loài Đỗ quyên khác nhau đang trú ngụ.


Nhiều loài đỗ quyên được trồng làm cây cảnh. Hoa đỗ quyên có giá trị kinh tế rất cao, mỗi chậu hoa cảnh có giá từ vài trăm nghìn đến hàng triệu đồng.


Vườn quốc gia Hoàng Liên - Sa Pa nằm dưới chân đỉnh Phan xi păng được coi là “Vương quốc hoa đỗ quyên” của rừng tự nhiên Việt Nam. Đó là ý kiến của thạc sỹ Nguyễn Quốc Trị , Phó giám đốc Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Lào Cai, nguyên giám đốc vườn quốc gia Hoàng Liên - Sa Pa , người có nhiều năm nghiên cứu các loài cây hoa đỗ quyên mọc hoang dã trên dãy núi Hoàng Liên hùng vỹ của Tây Bắc Việt Nam.


Theo ông Trị, trong vườn quốc gia Hoàng Liên - Sa Pa, nay được công nhận là vườn di sản ASEAN của Việt Nam, có hơn 30 loài hoa đỗ quyên nở hoa rất đẹp vào mùa xuân. Trong số đó có những loài hoa đỗ quyên đặc hữu và được coi là đỗ quyên đại thụ, chỉ có ở trong rừng tự nhiên, trên độ cao 2.400 - 2.800 mét như đỗ quyên mộc (Rhododendron.af.arboreum smith), đỗ quyên hoa đỏ (Rh. Delavayi)… mọc ở khu vực rừng hỗn giao, thân gỗ vươn cao từ 10 - 15 mét, đường kính gốc to 40 - 50 cm.


Các nhà khoa học Vườn quốc gia Tam Ðảo vừa ứng dụng thành công việc thuần dưỡng và nhân giống để bảo tồn loài hoa đỗ quyên (Rhododendron, Azalea), một trong những loài hoa cảnh rất được ưa chuộng ở nhiều nước trên thế giới. Vườn quốc gia Tam Ðảo đang có kế hoạch nhân giống để cung cấp cho nhân dân quanh vùng trồng trên diện rộng. Theo các nhà khoa học nghiên cứu về thực vật dân tộc học và dược học, đỗ quyên là một trong những loài cây nhiều tác dụng, có giá trị nhiều mặt, nhiều lĩnh vực.


Ðây là loài hoa đang có nguy cơ bị tuyệt chủng, chỉ thích hợp sống ở vùng núi Tam Ðảo có độ ẩm cao, nhiệt độ thấp, ở độ cao từ 800 m trở lên, rất khó di thực và thuần dưỡng khi đưa ra khỏi vùng phân bố tự nhiên.


Với phương pháp nhân giống bằng hom, gieo hạt, chiết cành và bán chiết; đồng thời ứng dụng cách bón phân, phun thuốc, xử lý nhiệt độ, ánh sáng hợp lý, các nhà nghiên cứu của Vườn quốc gia Tam Ðảo đã thuần dưỡng, nhân giống, bảo tồn thành công sáu loài hoa đỗ quyên rừng quý hiếm chỉ có ở Tam Ðảo là: loài TÐ 01 (Rhododendron cavalieve), TÐ 02 (Phahai namensis. Merr), TÐ 03 (Rhododendron emaginatum Henls và Wills), TÐ 04 (Rhododendron chpaensis), TÐ 05 (Rhododendron simisii Planch) và TÐ 06 (Rhododendron sp.). Ðó là đỗ quyên hoa trắng, trắng - hồng, vàng, tím, đỏ - hồng, chuông. Những loài này hầu hết là có hoa nhiều và đẹp. Hoa chùm mọc ở đầu cành, mỗi chùm có từ 5 đến 10 hoa, hoa to đường kính khi nở từ 5 đến 7 cm, có hương thơm dịu rất hấp dẫn.


Theo các nhà khoa học, mặc dù hoa đỗ quyên được nhân giống và trồng trong môi trường nhân tạo, nhưng vẫn giữ được hương sắc riêng biệt của nơi nguyên sản. Mầu sắc, hương thơm từng bông hoa đều khác lạ so với giống hoa cùng loại đang bán trên thị trường. Ðặc biệt trong 6 loại hoa, mỗi loại nở trong các tháng khác nhau, mùa hoa kéo dài suốt quanh năm.

Một số loài Đỗ Quyên có tác dụng chữa trị bệnh


Hoa đỗ quyên vị chua ngọt, tính ấm, có công dụng hòa huyết, trừ đàm, làm hết ngứa, được dùng để chữa các chứng rối loạn kinh nguyệt, bế kinh, phong thấp, thổ huyết...


Rễ đỗ quyên vị chua ngọt, tính ấm, có công dụng hòa huyết, trừ phong thấp, giảm đau; được dùng để chữa các chứng xuất huyết, kinh nguyệt không đều, băng lậu, trĩ xuất huyết, lỵ, viêm khớp...


Lá đỗ quyên vị chua, tính bình, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, cầm máu, chủ trị ung thũng, mụn nhọt, xuất huyết do chấn thương, dị ứng, viêm khí phế quản, trừ phong thấp, giảm đau nên được dùng trong chữa trị các chứng xuất huyết, kinh nguyệt không đều, băng lậu, trĩ đang xuất huyết, kiết lỵ, viêm khớp, tổn thương do ngã…

Các bài thuốc có Đỗ Quyên:

Chữa viêm phế quản mạn: Lá đỗ quyên 30 g, lá nhót 15 g, rau diếp cá 24 g. Sắc lấy nước uống ngày 3-4 lần trong vài ngày.

Chữa nôn ra máu, chảy máu mũi: Hoa đỗ quyên 15 g, rễ đỗ quyên 15 g. Sắc lấy nước uống trong ngày.

Chữa rong kinh: Rễ đỗ quyên 30-60 g, sắc uống cùng với chút rượu vang. Hoặc: Hoa đỗ quyên 60 g, sao với rượu rồi sắc uống.
Chữa rối loạn kinh nguyệt: Rễ đỗ quyên 15 g, rễ bạc hà 15 g, ích mẫu thảo 15 g, hoa hồng 9 g, sắc uống.

Chữa áp xe vú giai đoạn viêm tấy, có thể lấy rễ đỗ quyên 15-30 g sắc uống trong ngày; đồng thời dùng lá đỗ quyên tươi và hương phụ giã nát đắp vào nơi bị áp xe.

Chữa đau bụng, đau lưng và màu kinh nhợt nhạt thì dùng rễ đỗ quyên 30 g, rễ hải kim sa 30 g, ô dược 15 g, sắc uống trước kỳ kinh 1-2 tháng.
Chữa xuất huyết hậu sản: Lá đỗ quyên 1 nắm, sắc cùng với một chút rượu mà uống.

Chữa lòi dom: Rễ đỗ quyên tươi 30-60 g, ruột già lợn 1 đoạn, sắc lấy nước uống 3-4 lần trong ngày.

Chữa mụn nhọt và viêm loét vùng gáy: Lấy lá đỗ quyên và lá trắc bách diệp còn tươi giã nát, trộn với lòng trắng trứng gà và mật ong rồi đắp lên vùng bị tổn thương.

Chữa ung nhọt và viêm loét phần mềm: Lấy cành hoặc lá non đỗ quyên giã nát và đắp lên chỗ đau.

Chữa khí hư: Hoa đỗ quyên trắng 15 g, móng giò lợn lượng vừa đủ, hầm nhừ làm canh ăn. Hoặc: Rễ đỗ quyên 15 g, cây hàm ếch (tam bạch thảo) 15 g, sắc uống.

Chữa bất tỉnh do quá sợ hãi, hay bị chấn thương cơ học: Dùng rễ đỗ quyên, bỏ vỏ thô bên ngoài rễ, sấy khô, tán bột. Sau đó lấy một ít bột này thổi vào mũi người bệnh.

Chữa viêm loét dạ dày: Rễ đỗ quyên 12g, cành lá mộc hương tươi 15g, quất bì 12g. Sắc lấy nước thuốc uống trong một thời gian.

Chữa dị ứng, bạn có thể dùng lá đỗ quyên tươi nấu tắm đến khi khỏi bệnh mới thôi. Còn phụ nữ bị đau bụng hậu sản có thể lấy rễ đỗ quyên tươi 30-60 g, sắc uống 3-4 lần mỗi ngày.

Chữa bất tỉnh do quá sợ hãi, hay bị chấn thương cơ học: Dùng rễ đỗ quyên, bỏ vỏ thô bên ngoài rễ, sấy khô, tán bột. Sau đó lấy một ít bột này thổi vào mũi người bệnh.


Trị vết thương do ngã:

 Nếu đau nhức nhiều, dùng lá đỗ quyên tươi giã đắp vào nơi đau; hoặc lấy lá đỗ quyên khô tán bột rắc vào vết thương để cầm máu.

 Nếu bầm giập, sưng tấy nhiều, dùng lá tươi đỗ quyên cùng nghệ vàng lượng vừa đủ dùng, giã nát chế thêm chút rượu để đắp bó vào nơi thương tổn. Kết hợp lấy rễ đỗ quyên 20-30 g, sắc lấy nước uống ngày 3-4 lần.

1. Chọn và nhân giống Đỗ quyên.

Trên thị trường đang sử dụng rộng rãi giống hoa Đỗ quyên Bỉ. Đây là giống có hoa đẹp, màu sắc đa dạng, dễ trồng và nhân giống.
Có 3 phương pháp phổ biến dùng để nhân giống hoa Đỗ quyên là: Giâm cành, gieo hạt và chiết. Đối với giâm cành có thể tiến hành vào tháng 5 hoặc tháng 10, chiết vào tháng 4 - 5 còn gieo hạt thì vào vụ xuân. Phương pháp giâm và chiết thì nhanh cho cây thành phẩm hơn so với gieo hạt.


2. Kỹ thuật làm đất.

Đất trồng hoa Đỗ quyên phải đảm bảo đủ các yếu tố sau: Đất tơi xốp, thoát nước, thông thoáng gió, nhiều mùn, đủ phân bón. Độ pH khoảng từ 4 - 5 là phù hợp nhất.
Cách pha trộn đất trồng hoa Đỗ quyên: Lấy 2 phần đất mặt trên núi phong hoá + 1 phần lá rụng + 1 phần phân động vật ăn cỏ, trộn ủ 1 năm. Ngoài ra cũng có thể trộn theo công thức: 3 phần đất tầng mặt + 3 phần phân ngựa + 3 phần lá mục + 1 phần nước giải, trộn đều, phân thành lớp, ủ trong 1 - 2 năm. Chú ý, phải để phân ủ trong nhà có mái che để giảm độ phì do nắng mưa, trước khi dùng thì phải loại bỏ tạp chất.

3. Kỹ thuật chăm sóc.
3.1 Kỹ thuật thay chậu:

Thay chậu với hoa Đỗ quyên là việc làm cần thiết. Cây hoa Đỗ quyên cần được thay chậu trong các trường hợp sau: Chuyển cây từ ngoài đất vào chậu. Thứ 2 là cây con lớn, bộ rễ đầy chậu đáy chậu có rễ ra ngoài. Cũng cần phải thay chậu sau khi đã trồng cây được 2-3 năm, dinh dưỡng trong chậu đã hết. Có thể tiến hành thay chậu vào vụ xuân hoặc vụ thu (trước khi hoa đã tàn hoặc trước khi cây vào nụ). Khi thay chậu thì nên chọn các loại chậu có chất liệu và kích thước phù hợp với tuổi cây. Khi thay chậu cần chú ý bỏ hết đất cũ, cắt bỏ rễ xấu. Sau khi thay chậu cần tưới đẫm nước, nếu thay vào vụ thì cần chú ý giữ ẩm cho cây trong vụ đông.

3.2 Kỹ thuật tưới nước:

Cây Đỗ quyên có bộ rễ rất mạnh nên nó rất sợ hạn và không chịu được ngập úng lâu. Nếu hạn quá hoặc úng quá đều làm cho cây sinh trưởng, phát triển kém, lá vàng, hoa rủ. Chính vì vậy, cần căn cứ vào điều kiện thời tiết để có chế độ tưới cho phù hợp. Thời gian tưới tốt nhất là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Vào thời kỳ cây sinh trưởng, ra nụ, hoa cần tưới nước nhiều hơn. Trong những ngày trời hanh khô cần phun nước nhiều xung quanh lá, hoa, chậu và mặt đất để tăng độ ẩm không khí.
Nước dùng tưới cho Đỗ quyên tốt nhất là nước tự nhiên, sau đó là nước sông, ao hồ và cuối cùng là nước máy. Để tăng độ chua cho nước tưới ta có thể cho thêm sunfat sắt hoặc cho thêm dấm ăn.
Nên dùng nước và nước phân thay nhau tưới cho Đỗ quyên.


3.3 Kỹ thuật bón phân

Đỗ quyên không phải loại cây phàm ăn, chính vì vậy cần chú ý khi bón phân. Nếu bón nhiều phân quá, bón phân quá đặc thì còn gây ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây. Để có hoa to và đẹp thì cần bón một lượng phân phù hợp, cách bón phân hợp lý mà theo kinh nghiệm của các nhà vườn là: Phân khô bón ít, phân nước pha loãng.
Thông thường chỉ bón phân với các cây từ 2 năm tuổi trở lên. Đối với cây 2-3 năm tuổi thì chỉ bón từ cuối xuân đầu hè, cứ 10-15 ngày bón một lần phân loãng. Đối với cây từ 4 năm trở lên, mỗi năm bón 2 lần phân khô vào mùa xuân và mùa thu, giữa tháng 6 thì bón một lần phân P, K. Sau tháng 6 thì ngừng bón phân, đến khi tàn, cây mọc cành mới có thể bón nước phân loãng.
Một số chú ý khi bón phân:
- Không nên bón nhiều phân vào mùa hè để tránh vàng lá, rụng lá.
- Nếu mùa hè, cây sinh trưởng bình thường và đang bước vào giai đoạn sinh trưởng thực thì có thể bón 1-2 lần Ca3(PO4)2 + Ca(HPO3) để thúc đẩy ra nụ hoa.
- Sau mỗi lần bón phần cần tăng cường tưới nước và xới xáo.
- Sau mùa đông không cần bón phân.


4. Phòng trừ sâu hại:

- Nhện đỏ: Gây hại chủ yếu trên hoa. Khi bị nhiễm nhện có thể dùng các loại thuốc như DDVP 0,1% để phun trừ hoặc dùng nước ngâm lá trúc đào, thanh hao pha loãng để phun.

- Rệp ống: Gây hại trên lá, cành non và hoa. Đối với loại này cần chú ý đến việc diệt trứng của chúng qua đông bằng hợp chất lưu huỳnh vôi 5%. Trong thời kỳ rệp gây hại thì có thể dùng thuốc Rogor 0,1%.

- Nhện râu ngắn: Loại nhện này gây hại trên lá, cành non và phát sinh mạnh vào mùa hè. Có thể dùng Sumithion 0,2% phun diệt.

- Bệnh thối rễ: Bệnh làm cho cây khô héo. Bệnh phát sinh mạnh trong điều kiện nhiệt độ cao, độ ẩm lớn. Để hạn chế bệnh cần phải xử lý đất khi thay chậu. Khi phát hiện bệnh cần xử lý cây và đất kịp thời bằng thuốc tím 0,1% hoặc sunfat sắt 2%. Có thể dùng Topxin 0,1% phun vào chậu cũng có hiệu quả.

- Bệnh đốm nâu: Đây là loại bệnh gây hại chính trên cây Đỗ quyên và gây hại chủ yếu trên lá, làm ảnh hưởng tới hoa. Để phòng trừ bệnh cần chú ý để cây vào nơi thông thoáng, cần tăng cường bón phân tổng hợp. Khi phát hiện cây nhiễm bệnh cần nhanh chóng phun Boođo 1% để trừ bệnh.

- Bệnh lá vàng do thiếu sắt: Bệnh này thường xuất hiện ở cây trồng trên đất kiềm. Với loại bệnh này thì chỉ cần bổ sung thêm sắt sunfat là được. Có thể bổ sung theo 2 cách là tưới hoặc phun.

Phong phú đổ quyên Việt Nam với các giống ngọai Đông Nam Á

GS Tôn thất Trình


Phong phú đỗ quyên Việt Nam với các giống ngọai Đông Nam Á, nhất là giả đỗ quyên, lai tuyển chọn thành một bộ môn hoa cảnh đặc thù nước nhà, thưởng thức tao nhã, thư giãn.


Hoa đỗ quyên, tông chi khoa học là Rhododendron đã được GS Phạm Hòang Hộ lựa chọn làm tên Việt Nam cho họ thực vật Ericaceae, một trong số 9 tông chi thực vật họ này. Và đã liệt kê và mô tả phân loại thực vật được 29 lòai ở Việt Nam. Một số lòai mang tên địa danh Việt Nam như Rhododendron kontumensis, R. nhatrangensev.v...Một nhóm đổ quyên đặc biệt có tên Việt mới đây là giả đỗ quyên, tên Âu Mỹ là azalea cũng được xếp vào tông chi Rhododendron, nhưng thích nghi khí hậu của giả đỗ quyên hòan tòan khác hẳn đỗ quyên chánh hiệu. Chẳng hạn giả đỗ quyên vạn niên thanh (evergreen azalea) lại thường được trồng hàng trăm ngàn cây (trong đó có vài thứ giống trồng chậu trưng bày trong nhà chúng tôi ở thị trấn Irvine, miền Nam bang Ca Li, mỗi Tết đều nở đầy hoa đỏ).


Trong khi đỗ quyên chánh hiệu lại rất hiếm, tương đối khó trồng hơn. Chúng tôi chỉ thấy có một khu vườn nhỏ bé ở ngôi chùa Vạn Phật là chùa Phật lớn nhất ở Ca Li, có lẽ là cả nước Mỹ, trồng đỗ quyên lùm bụi chánh hiệu có lẽ đem từ Đài Loan sang, vì chùa Vạn Phật là do dân Đài Loan xây cất nên? Thập niên 1960, mỗi lần tham quan nghiên cứu phát triển canh nông và công nghệ Đài Loan, chúng tôi đều được mời đi xem khu Đào Viên (TaoYuan), phía Bắc Đài Bắc thưởng thức hương hoa vườn đỗ quyên lùm bụi. Chỉ ở miền Bắc Ca Li tôi mới thấy trồng nhiều đỗ quyên. Thật sự thì đây là một nhóm thực vật rất lớn, đếm được gần 800 lòai (species) và ở Bảng ghi danh quốc tế (international Register) liệt kê trên 10.000 thứ giống (varieties), và có lẽ 2.000 thứ giống đã được trồng trọt. Các nhà thực vật học đã phân chia các lòai đỗ quyên thành hạng (series) và hạng phụ (subseries), trong đó có các cây giả đỗ quyên (azaleas). Đỗ quyên, gồm luôn cả giả đỗ quyên thường là cây lùm bụi (shrub) vạn niên thanh hay là cây rụng lá (deciduous), ít khi là cây tiểu hay đại mộc.

Yêu cầu nước và đất đai

Các yêu cầu này của đỗ quyên hay giả đỗ quyên đều giống nhau. Chúng đòi hỏi đất acid. Chúng cần nhiều không khí ở vùng rễ hơn nhiều lọai hoa cảnh khác, nhưng lại luôn luôn cần đủ ẩm độ. Nói một cách khác, chúng cần đất ráo (thóat) nước mau lẹ, nhưng đồng thời cũng cần đất giữ được nhiều ẩm độ. Nghĩa là đất có nhiều chất hữu cơ. Nơi nào đất ít hữu cơ thì phải trộn, rải thêm rêu than bùn (peat moss), vỏ cây nghiền, mặt cưa hay lá cây mục. Nếu đất vườn bạn chứa quá nhiều sét hay kiềm thì lên vồn, lên líp cao 30 - 60cm trên mặt đất, sẽ tốt cho cây sinh trưởng. Hãy trộn thêm chất hữu cơ 30 cm dưới mặt vồng, líp và trộn thêm ở đất vồn, líp với 50 % chất hữu cơ (ít nhất phân nữa là rong than bùn), 30% đất, 20 % cát. Trộn như vậy, đất sẽ ráo và giữ ẩm độ và làm cho các muối kiềm trôi, trực di đi hết.


Trồng đỗ quyên hay giả đỗ quyên phải làm cho chóp vùng rễ hơi trồi lên mặt đất đôi chút. Không bao giờ nên để đất chôn vùi thân gốc. Các cây này thuộc lọai rễ mọc ở mặt đất và như vậy bổi thêm chất mục sẽ rất hữu ích. Đừng bao giờ cày xới đất quanh cây. Mức chịu đựng ánh nắng tùy thuộc lòai và thứ giống. Đa số chịu đựng được ánh nắng chan hòa ở vùng cao mùa hè mát. Cây cao thì phải lượt bớt ánh sáng đi. Nhiều bóng râm quá, cây sẽ cao lêu nghêu và ít đâm bông. Phải bón phân vào mùa hoa nở và ngay sau đó. Đỗ quyên hay giả đổ quyên ít khi bị sâu, bệnh phá hại. Nhưng nếu đất ít thóat thủy thì cây hay bị thối rễ (root rot) làm cây vàng lá, héo và chết rụi. Nhiều ánh nắng quá có thể làm cây cháy lá hay trắng bạch (bleaching) đi.


Đông giá đỉnh cao có khi làm méo mó lá. Bấm ngọn tăng trưởng sau khi đã trổ hoa xong thường xuyên giả đỗ quyên vạn niên thanh. Nếu bạn mốn có bụi dày dặc và nhiều hoa. Còn đỗ quyên hoa to nên xén cành vào đầu xuân, vào lúc hoa nở nếu cần. Tuy như vậy sẽ hy sinh nhiều mầm hoa, như lúc này là thời gian tốt nhất để xén nhiều. Năng lực của cây sẽ chuyển qua các mầm tăng trưởng đang ngũ rồi đây sẽ đâm ra mạnh vào mùa tăng trưởng. Bấm ngọn cây con để cây ra nhiều cành.


Xén cây lớn hay cây mảnh khảnh hầu tạo lại dáng bằng cách cắt đến cành ngang, vòng xoắn lá hay hay cụm mầm ngũ. Xén hết hoa, hay bó hoa đã nở xong. Cẩn thận đừng làm hư hại các mầm tăng trưởng mới dưới bó. Đa số người thích trồng đỗ quyên ở Hoa Kỳ cứ tưởng đổ quyên là những bụi lớn lá như da thuộc , nở chùm hoa tròn màu trắng, hồng đỏ hay tím. Sự thật thì cây đỗ quyên có thể lùn, chỉ cao trên 8-15 cm (hay được dùng làm kiểng bonsai) hay đại mộc 10-12m có khi cao đến 20 - 30m như nhiều cây đỗ quyên nguồn gốc Đông Nam Á ( kể cả Việt Nam ) và cả loạt lòai hay lòai lai đủ mọi kích thước đủ màu sắc từ nhung tím, vàng, gần như xanh dương hay pha trộn các màu vàng mơ, vàng cam, đỏ cá hồi v.v...


Còn hội Đỗ quyên Hoa Kỳ thì chia giả đỗ quyên vạn niên thanh ở miền Tây Hoa Kỳ ra 12 nhóm và một lòai, chiếu theo các cây mọc theo lùm bụi, tiểu mộc hay đại mộc, cách đâm bông và tăng trưởng mức chịu lạnh nhiều ít và cây thích nắng chan hòa hay thích bóng râm. Nhưng hoa đẹp thì ít cây lùm bụi sánh nổi với các giả đỗ quyên lọai rụng lá, màu sắc rực rở vàng cam hay đỏ lửa hay hai màu tương phản trên hoa. Vào mùa thu màu sắc lá giả đỗ quyên rụng lá từ đỏ cam chói lọi đến nâu, càng làm tăng giá trị chúng trên phương diện hoa cảnh.

Các loài Đỗ Quyên tìm thấy ở Việt Nam

Sau đây là mô tả hoa và hình hoa vài lòai đỗ quyên Việt Nam của tiến sĩ Trần Đăng Hồng, nguyên là một kỷ sư Nông Lâm đại học Thủ Đức, nguyên là giảng nghiệm viên Đại học Cần Thơ, nay giảng dạy tại đại học Reading , Anh Quốc.

1- Đỗ quyên Madden, R. maddenii Hook.F. subspecies crassum ( fr ) Cull.

Được tìm ra ở Hòang Liên Sơn. Là một lùm bụi lớn, nhưng lêu khêu, hoa kèn dài đến trên 10cm. Hoa màu vàng, nhưng có thể là trắng, vàng kem hay vàng chanh, vàng xanh lục. Lột vỏ, bên trong có màu nâu đỏ, lá có nhiều gân nổi bật. Đây là một loài hoa đỗ quyên rực rở của tông chi đỗ quyên. Trồng chậu có thể sống nhiều năm. Cần đất thật ráo nước. Nguồn gốc thật ra là ở miền Đông Hy-mã-lạp-sơn, cao độ 2000 - 3000m. Mọc kiểu tầm gửi hay trên ghềnh đá. Hoa nở tháng tư, tháng năm.

(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

2- Đỗ quyên maiddennii, lòai phụ crassum.

Mới thật có nguồn gốc Bắc Việt, Vân Nam, Đông Tây Tạng, vùng cao Bắc Miến điện, vùng Manipur va Nagaland Ấn độ. Sinh thái đa dạng. Ở rừng rậm thường có khuynh hướng mọc ngang, nhưng cũng mọc ở bìa rừng hay sườn núi, dọc sông, suối, ghềnh rừng thông hay rừng tre, trên cao độ 1500 -3700m . Hoa trắng, cuối hoa hình ống, cổ hoa thóang hồng, cam, tím hay vàng xạnh, hoa thơm. Bụi cao 1.2m. Chịu lạnh giỏi đến 12 độ C âm.

(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

3- Đỗ quyên Fleury, R. Fleuryi

Mọc ở núi cao 2000- 2500m vùng Khánh hòa và vùng Langbian. Đây là một lùm bụi rộng và mọc sáng sủa, lá đầy lông. Hoa mới nở màu vàng kem, sọc hồng lợt, sau đó đổi ra màu trắng ngần và cổ hoa màu vàng kim xanh lục. Cây cần đất thật ráo nước. Keith Rusford thu thập lòai cây này mới gần đây ở Việt Nạm Tuy nhiên càng ngày càng hiếm, do đó cần bảo tồn.

4 - Đỗ quyên Ly, R. Lyi

Mọc ở cao độ 1300- 2800m ở Ngoc Pan, Phú Yên, Khánh Hòa. Phiến lá không vãy. Vòi noãn dài hơn cánh hoa. Cũng tìm thấy ở Qúi Châu Vân Nam, Đông Bắc Ấn độ, Myanmar.


(*)Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

5- Đỗ quyên Veitch, R. Veitchianum

Mọc ở Nghệ Tĩnh, nhưng cũng tìm thấy ở Miến Điện , Thái Lan, Lào. Hoa trắng bề ngang hơn 10cm, khá thơm, hình chuông, đôi khi lấm tấm vàng. Có thể chịu lạnh khỏang 7 độ C âm, nhưng chịu nóng nực tốt hơn. Trồng hom (cành cắt) dễ dàng, hom mau sinh rễ.

6- Đỗ quyên lõm, R. Emarginatum

Mọc lùm bụi cao 1-1,5m. Thường là cây tầm gửi, mọc trên cây, trên đá. Tìm thấy ở Hòang Liên Sơn, Quảng Tây, Quí Châu, Đông Nam Vân Nam .


(*)Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

7 - Đỗ quyên rạng rở, R. Triumphans

Mọc ở Hòn Bà ( Khánh Hòa ), nhưng cũng có nguồn gốc ở nhiều nước Đông Nam Á khác. Là một lùm bụi vạn niên thanh, cao 1-1,5 m; Hoa đỏ to.

8- Đỗ quyên mũi, R. mucronatum.

Đây là một loài đỗ quyên đã được trồng trọt ở nước ta, ở Hà Nội, Đà Lạt, chứ không phải hoang dại như các lòai kể trên. Bụi lùm hay tiểu mộc cao1-2m. Chùm có 2- 3 hoa, đường kính đài hoa 5-8cm. Cuống có tuyến lông. Nhật trồng hai nhóm, Oorukyu là giống có lá đài to và nhóm Shiroryuku. Ca Li thường trồng các thứ giống hoa trắng, thóang hay lấm tấm hồng, có tên là Indica rosea và ladifolia rosea.

(*)Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

9 - Đỗ quyên sims, R. Simsii Planch, R. annamense

Tìm thấy ở núi cao Quảng Trị, Bạch Mã , Kontum. Cũng như ở Đông Bắc Miến Điện, Trung Quốc, Thái Lan, Đài Loan, Nam Nhật bổn. Tiểu mộc cao đến 2.5m. Chùm có 2- 6 hoa. Hoa hình ống, loa lớn, hồng hay đỏ.

10- Đỗ quyên cây, R. arboreum

Nhóm phụ subspecies delavayei ,tìm thấy ở núi cao Nghệ Tĩnh 2000 - 2500m là một đại mộc có khi cao đến 8m. Chùm hình cầu, có nhiều hoa 10-30 hoa màu đỏ. Nhóm phụ cinnamomum, tìm thấy ở núi cao 2000 - 3000 m vùng Hòang Liên Sơn .Lá lông dày dặc phía dưới. Hoa đỏ hay hồng.


(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

11 - Đỗ quyên xinh, R. decorum

Ở vùng núi cao Lào, Việt. Đây là một tiểu mộc hay đại mộc cao đến 14m. Vỏ cây nứt nẽ và lá xanh đâm. Chùm hoa rộng rải, chứa 5-10 hoa. Hoa hình ống trắng, bên trong vàng, lấm tấm hồng, tím.




Đây là một tiểu mộc cao 2-5m. Hoa ống dài, đài hoa màu hường, lấm tấm đỏ, tím. Tìm thấy ở đỉnh Lang bian và các núi cao Kontum.



(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

13 - Đỗ quyên cao, R. Excelsa

Mọc ở rừng núi cao 1800m vùng Phú Yên, Khánh Hòa. Đại mộc cao 8m. Hoa trắng.

14- Đỗ quyên vòi dài , R. Tantastylum

Mọc ở vùng núi cao 1400 - 2500 m vùng Hòang liên Sơn. Đại mộc cao 6m. Lá không lông. Chùm có 4-8 hoa đỏ rượu hay trắng hồng.

Mọc ở núi cao 2200m, vùng Hòang Liên Sơn. Đại mộc cao 7m. Lá to, mặt duới có lông dày. Chùm có 7-10 hoa, màu vàng lợt.





Mọc ở núi cao miền Bắc Việt và Vân Nam ở cao dộ 1300- 1800m. Bụi cao chừng 2m. Nhiều phát hoa 2-3 hoa ở chót nhánh. Hoa đỏ nhung.


(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

17 - Đỗ quyên Moulmain, R. moulmainense

Mọc ở núi cao 800- 2000m từ Bắc Việt đến Kontum và ở Nam Trung Quốc, Đài Loan, Nhật bổn, Mã lai, Ấn độ, Miến điện. Là một đại mộc cao đến 15m. Lá không lông .Hoa hình phểu trắng, hồng hay tím lấm tấm vàng xanh. Chùm có 3-8 hoa.

18 - Đỗ quyên Fortune Lindi, R. Fortunei Lindi

Mọc ở Bạch Mã, có lẽ nhiều ở " Thác đỗ quyên" thị trấn nghỉ mát miền Trung này, nhưng cũng tìm thấy ở rừng núi cao 2000- 3000m ở Trung Quốc. Do nhà làm vườn giỏi dang Fortune tìm ra ở vùng núi cao tỉnh Triết Giang vào khỏang các năm 1853-1856. Những cây Fortune sưu tập đều không có hoa, nhưng nông dân vùng này nói là cây có hoa to. Fortune đem về rất nhiều hột, đem về trồng ở vườn bách thảo Chiswich, Anh Quốc, mọc lên những cây đổ quyên rất vạm vỡ và là những cây đỗ quyên Tàu nhập lần đầu tiên vào Anh Quốc. Sau đó nhiều người khác đã du nhập thêm nhiều dạng đỗ quyên này. Một dạng R. fortunei được nhà quyền qúi Edmond Loder đem lai với phấn hoa vủa R. griffitianum, làm ra các đỗ quyên Loderi năm 1901. Loderi được xem là môt trong những giống lai (hybrids) có hoa đẹp nhất. Hoa Loderi mọc từng chùm mỗi hoa to 15- 18 cm màu trắng hay hồng. Tuy nhiên cây mọc cao đến 2.4m cho nên không thích hợp cho những gia thất nào có vườn nhỏ bé. Cây lại lâu trổ bông lần đầu tiên và khó trồng. Nhiều vườn bang Ca Li cũng còn duy trì các thứ giống Loderi hoa to như King George hoa màu trắng, Pink Diamond hoa màu phấn hồng, Venus hoa màu hồng vỏ sò. Lòai R. Fortunei chịu lạnh rất giỏi. Cao đến 7- 8m. Hoa cũng nhỏ, chừng 3- 5cm, hình phểu, chuông, hồng tím hay hoa cà , nhưng thơm dịu dàng. Đỗ quyên ở Bạch Mã chỉ là tiểu mộc hay lùm bụi. Lá rất dai. Hoa chỉ to 5-7 cm mà thôi.

(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.

19- Đỗ quyên Vân Nam, R. yunnannensis

Mọc ở vùng núi miền Bắc Việt. Là một tiểu mộc. Hoa trắng ửng hồng, tâm đốm đỏ hay nâu.

Những lòai đỗ quyên Việt Nam khác chưa có hình màu như R. natalii, crenulatum, sororatum, chevalieri, saxicolum, cavalierei, hainanensis, ninguyensis, nha trangensis, klossii, mong nhờ các bạn yêu đỗ quyên chụp sưu tập cho Hoa Cảnh.

Các loài đỗ quyên ngoại

Có lẽ không cần du nhập các lòai, thứ giống hay giống lai đỗ quyên chịu đông giá giỏi làm gì, tỉ như Madame Mason, Mars, Scarlet King, vì nước ta it khi có đông giá, ngòai một vài đỉnh rất cao. Cũng như nhiều lòai, thứ giống trồng được ở những vùng Hoa Kỳ không đông giá, vì nhiều lòai này cũng du nhập từ các nước Đông Nam Á, nhất là nhóm có tên là đỗ quyên Malesian Rhododendrons. Tuy rằng trong số này có nhiều lòai, thứ giống lùn, trồng chậu , làm kiểng bonsai được và thường gọi lầm là giả đỗ quyên. Ngọai trừ lòai rất thơm tên là R. fragrantissimum. Lòai này có hoa trắng to, hình phểu, đôi khi pha chút hồng, có thể tạo dáng thân dây cho leo dậu, bờ tường dây thân dài trên 3m ,hay xén cành trồng chậu .

Các giả đỗ quyên hoa đẹp

Giả đổ quyên (azalea) trồng chậu hay cây lùn thấp bé làm cây phủ bồn hoa, hay làm kiểng bonsai thích hợp cho vườn gia thất nhỏ bé nước ta, đáng phổ biến hơn. Hội hoa đỗ quyên Hoa Kỳ chia giả đỗ quyên ra làm hai nhóm: nhóm vạn niên thanh và nhóm rụng lá (mùa thu đông). Ở nhóm vạn niên thanh, đáng kể ra là nhóm Belgian indica, vì các thứ giống lai này có thể trồng giỏ treo rất đẹp mắt, như Violetta hoa tím đậm và William Van Orange hoa đỏ cam; nhóm Kurume lá mọc đầy cây, hoa nhỏ nhưng đầy cành; nhóm Southern indica, tuyển chọn từ nhóm Belgian indica chịu ánh nắng chan hòa và mọc mạnh. Trong nhóm rụng lá, đáng kể là nhóm lai Knap Hill-Exbury hybrids cây lan rộng hay mọc thẳng cao 10cm đến 1,8m, hoa to 7-15 cm bề ngang, mọc từng chùm 7-18 hoa, hoa thơm hay cánh hoa gợn sóng, nhóm lai Mollis giữa R. molle và R. japonicum hoa màu vàng hay đỏ mồng gà; nhóm giả đỗ quyên Nhật (japanese azaleas) R. japonicum tong đó có thứ giống aureum màu vàng chói lọi; nhóm giả đỗ quyên Tàu (chinese azaleas) hoa vàng kim hay cam vàng ,lá cuối thu trở thành màu vàng hay màu cam; nhóm giả đỗ quyên (pontic azalea - R. luteum), cây cao 2.4 m chỉ có một hoa trên nhánh vết chấm đậm và hoa thơm...


(*) Hình ảnh các bạn đang xem được thu thập từ các trang web hoa cảnh, chỉ mang tính chất minh hoạt cho giống hoa Đỗ Quyên không chỉ có ở Việt Nam.