Giai thoại về "cô Ba xà bông"
Như vậy theo cụ Vương Hồng Sển: cô Ba trên tem và cô Ba xà bông là một. Cô Ba xà bông có hình trên cục xà bông Việt Nam của công ty "Trương Văn Bền và các con" chính là cô Ba
con thầy thông Chánh mà thầy thông Chánh là người dám xách súng bắn biện lý Táy Jabouin ở Trà Vinh, năm xửa năm xưa.
Theo nhà nghiên cứu Trần Dũng (tác giả không bảo đảm chính xác tuyệt đối) thì thầy Thông Chánh tên thật là Nguyễn Văn Chánh, còn gọi là Nguyễn Trung Chánh, sinh khoảng năm
1850 tại
Trà Vinh, trong một gia đình theo
đạo Thiên chúa. Thầy được học chữ
Quốc ngữ,
chữ Pháp, chữ
Latinh từ nhỏ nên khi
thực dân Pháp xâm lược
Nam Kỳ, thầy được mời ra làm thông ngôn phục vụ bộ máy cai trị của họ. Trong cuộc sống, thầy tỏ ra là một công chức trung thành, mẫn cán. Vợ thầy rất đẹp khiến tên Biện lý Jaboin rắp tâm chiếm đoạt. Quá uất ức, thầy đã dùng súng giết chết viên quan thực dân háo sắc ngày 14
tháng 5 năm
1893 (ngày này chép theo
Sơn Nam) nên bị Tòa đại hình
Mỹ Tho kết án ngày 19
tháng 6 năm
1893 và bị xử tử ngày 8
tháng 1 năm
1894 tại
Trà Vinh.
(
http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C6%A...4ng_Ch%C3%A1nh)
Cũng theo wiki thì sau khi thầy Thông Chánh bị xử tử, cô Ba trẻ đẹp (con gái thầy, lấy chồng là người Pháp) toan trả thù cho cha nhưng vừa đưa súng lên bắn thì bị đối phương xô té.
Bị bắt giam, cô Ba đã tự tử chết.
...Thứ này đến thứ cô Ba,
Mới mười lăm tuổi lầy rày chồng Tây
......Cô Ba từ giã ngọc lầu,
Tay cầm súng sáu, miệng hầu kêu xe
......Đặng ra đến đó lắng nghe sự tình
...Nếu mà xử hiếp cha ta,
Ta bắn Biện lý thác rày cho coi...
Theo sách
Hỏi đáp Sài Gòn 300 năm. NXB Trẻ,
Thành phố Hồ Chí Minh, 2000:
Nếu sắc đẹp của vợ thầy Thông Chánh khiến cho Biện lý Jaboin chết mê chết mệt thì nhan sắc con gái thầy, cô Ba Thiệu, càng lộng lẫy hơn. Học giả Vương Hồng Sển miêu tả: Cô đẹp tự nhiên không ai bì được. Không răng giả, không vú cao su, tóc dài chấm gót, mướt mượt và thơm dầu dừa mới thắng. Cô đẹp đến nỗi hãng Xà bông Trương Văn Bền in hình cô để quảng cáo sản phẩm – Xà bông Cô Ba!, còn ngân hàng
Việt Nam Cộng hòa thì in nổi hình cô trong vòng trắng các loại giấy bạc.