Những đỉnh núi trên những con tem

[hoang.le]

Dãy Himalaya hay còn gọi là Hy Mã Lạp Sơn là một dãy núi ở châu Á, phân chia tiểu lục địa Ấn Độ khỏi cao nguyên Tây Tạng. Mở rộng ra, đó cũng là tên của một hệ thống núi hùng vĩ bao gồm cả Himalaya theo đúng nghĩa của từ này. Tên gọi này bắt nguồn từ tiếng Sanskrit, một từ kép mang ý nghĩa "nơi ở của tuyết" (từ chữ hima "tuyết", và ālaya "nơi ở").

Hệ thống núi Himalaya là dãy núi cao nhất hành tinh và là nơi của 14 đỉnh núi cao nhất thế giới: các đỉnh cao trên 8.000m (tính từ mực nước biển), bao gồm cả đỉnh Everest. Để thấy được kích thước khổng lồ của những dãy núi trong dãy Himalaya, hãy so với Aconcagua, trong dãy Andes, với độ cao 6.962m, là đỉnh cao nhất bên ngoài Himalaya, trong khi hệ thống núi Himalaya có trên 100 núi khác nhau vượt quá 7.200m.

Dãy Himalaya trải khắp 5 quốc gia: Bhutan, Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal và Pakistan. Nó cũng là nơi khởi nguồn của 3 hệ thống sông lớn trên thế giới, đó là lưu vực các sông như sông Ấn, sông Hằng-Brahmaputra và sông Dương Tử. Khoảng 750 triệu người sống trên lưu vực của các con sông bắt nguồn từ dãy Himalaya, tính luôn cả Bangladesh.

Chúng ta hãy bắt đầu với đỉnh núi Everest là đỉnh núi cao nhất với độ cao 8.848 m (được đo vào ngày 11/11/1999) và hiện nay chiều cao của Everest đã tăng lên 8.850 m (trung bình tăng 2,5 xentimét mỗi năm). Đỉnh núi này nằm trên vùng biên giới giữa Nepal và Trung Quốc. Tại Nepal, nó mang tên Sagarmatha, tiếng Phạn có nghĩa là "trán trời". Trong tiếng Tây Tạng, nó được gọi Chomolangma, nghĩa là "Thánh mẫu của vũ trụ". Trong tiếng Trung Quốc, nó có tên phiên âm từ tiếng Tây Tạng là Châu Mục Lãng Mã Phong hoặc được dịch nghĩa là Thánh Mẫu Phong, nghĩa là "đỉnh núi của Thánh mẫu".



Đỉnh núi này được đặt tên tiếng Anh bởi Andrew Scott Waugh, tổng trưởng quan trắc của Ấn Độ người Anh. Ông đã viết: "...Tôi được dạy bởi quan cấp trên và là người tiền nhiệm đáng kính của tôi, Đại tá, Ngài George Everest là đặt cho mỗi đối tượng địa lý bằng tên địa phương hay là tên riêng dùng trong thổ ngữ xứ đó. Nhưng đây là một ngọn núi, có lẽ là ngọn núi cao nhất trên thế giới, không có một tên địa phương nào mà chúng tôi biết đến, mà nếu như tên nào trong tiếng địa phương được biết đến, thì cũng không biết là đến khi nào mới chắc chắn trước khi chúng tôi được cho phép đi xuyên qua Nepal... Tạm thời tôi xin mạn phép đặt tên ... một cái tên mà sẽ được biết đến giữa các công dân và trở thành một từ thông dụng giữa các quốc gia văn minh". Do vậy Waugh đã chọn đặt tên núi theo tên của Sir George Everest (1790-1866) người xứ Wales giữ cương vị tổng trưởng quan trắc của Ấn Độ từ năm 1830 đến năm 1843.



Radhanath Sikdar, một nhà toán học Ấn Độ và một nhà đo đạc từ Bengal, là người đầu tiên xác định Everest là đỉnh núi cao nhất thế giới vào năm 1852, sử dụng các tính toán lượng giác dựa trên các đo đạc bằng máy kinh vĩ từ khoảng cách xa 240 km (150 dặm) về phía bên trong Ấn Độ.

Con người đã chinh phục đỉnh Everest lần đầu tiên vào lúc 11:30 am ngày 29 tháng 5 năm 1953 bởi Sir Edmund Hillary người New Zealand và Tenzing Norgay người Sherpa từ Nepal leo theo đường South Col.



Con tem thứ nhất tính từ bên trái sang chính là đỉnh Everest nổi tiếng.

Con tem ở giữa là đỉnh Lhotse, đỉnh núi cao thứ tư thế giới với chiều cao 8.516m, cũng thuộc dãy Himalaya tại biên giới giữa tỉnh Khumbu (Nepal) và Tibet (Trung Quốc). Người đã chinh phục đỉnh núi này lần đầu tiên là Ernst Reiss and Fritz Luchsinger người Thụy Sĩ vào ngày 18 tháng 5 năm 1956.

Con tem cuối cùng là đỉnh Nuptse, đỉnh núi cao thứ 22 thế giới với chiều cao 7.864m, cách đỉnh Everest 2km về phía Đông Đông Nam, được chinh phục lần đầu tiên bởi Dennis Davis người Anh và Tashi người Sherpa vào ngày 16 tháng 5 năm 1961.

Cả ba đỉnh núi này đều thuộc dãy Khumbu Himal.



Đỉnh Makalu còn có tên gọi Makalungma theo tiếng Limbu cũng thuộc dãy Khumbu Himal, cao thứ năm thế giới với chiều cao 8.463m, cách đỉnh Everest 22 km về phía đông, có dạng chóp 4 mặt, được chinh phục lần đầu tiên bởi Lionel Terray và Jean Couzy, thành viên đoàn thám hiểm của Pháp mà đứng đầu là Jean Franco vào ngày 15 tháng 05 năm 1955. Những người khác trong đoàn cũng đã chinh phục đỉnh núi này vào ngày 16 và 17 tiếp theo.



Đỉnh Jannu (tên gọi chính thức là Kumbhakarna, nhưng được biết đến nhiều hơn với tên Jannu), còn được gọi là Phoktanglungma theo tiếng Limbu, thuộc phân khúc Kumbhakarna dãy Kangchenjunga Himal, cao thứ 34 thế giới với chiều cao 7.710m, được chinh phục lần đầu tiên vào năm 1962 bởi đoàn thám hiểm mà dẫn đầu là nhà leo núi nổi tiếng người Pháp Lionel Terray.



Dãy núi Ganesh Himal cũng thuộc dãy Himalaya, nằm về phía bắc của Nepal, nhưng có một vài đỉnh ở địa phận biên giới giáp ranh Tibet (Trung Quốc). Đỉnh cao nhất là đỉnh Yangra (còn có tên gọi Ganesh I) cao 7.422m (trên tem lại ghi 7.406m) đứng thứ 67 thế giới, được chinh phục lần đầu tiên vào năm 1955 bởi đoàn thám hiểm Pháp-Thụy Sĩ mà đứng đầu là Raymond Lambert.



Đỉnh cao thứ ba của dãy Ganesh Himal là đỉnh Pabil với chiều cao 7.102m, không được xếp hạng trong số hơn 100 đỉnh núi cao nhất thế giới (từ 7.200m trở lên), được con người chinh phục lần đầu tiên vào năm 1978.



Đỉnh Langtang Lirung cao 7.227m (trên tem lại ghi 7.246m) đứng thứ 106 thế giới là đỉnh cao nhất của dãy Langtang Himal, được chinh phục lần đầu tiên bởi Seishi Wada và Pemba Tsering thuộc đoàn thám hiểm Nhật Bản-Sherpa vào năm 1978.

(tổng hợp thông tin từ Wikipedia)

Trên đây là những con tem em có được. Xin mời mọi người có những con tem và thông tin khác cùng tham gia cho bài viết thêm phần sôi nổi


Xin mọi người có lòng hảo tâm hãy thương xót lấy cháu Nguyễn Vũ Tường Vy!

http://www.vnexpress.net/GL/Doi-song/2010/07/3BA1E4C2/
http://www.vnexpress.net/GL/Doi-song/2010/08/3BA1EB5B/