Thơ Vui Tiếng Pháp Ba Rọi

[HanParis]

Hàn nhớ khi xưa có tác phẩm của Tự Lực Văn Đoàn tên là Đi Tây. À người Việt đi Tây Ninh chỉ cần biết thêm chút đỉnh tiếng...Miên là Ok. Nhưng ai đi Pháp thì cần học tiếng Tây chứ! Xin tặng anh bạn có cháu đang học chương trình Pháp tại quê nhà vài bài thơ vui Pháp Việt...

Trích lược theo trí nhớ đoạn hài của cố diễn viên La Thoại Tân trong Tứ Quái SaiGon năm 1974 tại SaiGon.

CA DAO THÚ YÊU


Minh Họa

Lơ Cốc (Le Coq) Là Nghĩa Con Gà
Lơ Siêng (Le Chien) Con Chó Lơ Sa (Le Chat) Con Mèo
Cô Son (Cochon) Là Nghĩa Con Heo
Sơ Van (Cheval) Con Ngựa Con Chồn Rờ Na (Renard)

Hàn mắm muối :

Thích Tem Thì Ố Là La
Việt Tem Một Chuyến Rùi La Anh Thi À
Tem Thú Mỏa Thích Thật Mà
Mấy Con Tem Thú Anh Còn Không Anh?

Còn bài thơ dưới đây, Hàn ST từ mạng :


Mỏa écrire tình thư une lettre
Gửi cho nàng đỗ xép-ti-ca (certificat)
Mong elle sức khỏe ça va
Chúc elle mọi sự thực là content
Amour nhờ có le vent
La lune soi tỏ nỗi lòng cho moi
Quý nương dù chẳng savoir
Cũng xin thương kẻ da na (il y a) ái tình"

NỊNH SẰNG

Thời Pháp thuộc, Tết Tây là ngày long trọng lắm. Anh "bồi" B. nghĩ bụng thế nào cũng phải có bài "đit-cua" (discours) long trọng chúc ông chủ Tây, đồng thời tỏ tấm lòng chân thành với mẫu quốc. Anh nghĩ mấy đêm liền, gộp tất cả vốn tiếng chữ nghĩa mới soạn xong một bài diễn văn.

Mùng một Tết lên gặp chủ, sau khi hắng giọng cho nghiêm chỉnh, B. nói dằn từng chữ :


"Moi habiter avec Français, derrière comme un, toujours fin intestin"

Chủ Pháp há hốc mồm ra, lắc đầu không hiểu. Có ngờ đâu B. đã dịch từng chữ tiếng Việt là :


"Tôi - ở - với - người Pháp - trước - sau - như - một - bao giờ cũng - hết - lòng".

DÁM GỌI TỔNG GIÁM HỌC BẰNG "IL"

Ở trường Bưởi, trong giờ nghỉ, một học sinh nói chuyện với bạn về Tổng Giám Học Tây (censeur) là Charpin: "Thằng ấy nó đểu lắm, nó ..."

Một giám thị Việt Nam, loại nịnh thần chợt nghe thấy học sinh "xấc láo" dám gọi "xếp" của mình bằng "thằng", "nó", bèn phạt cậu ta một "consigne" (chủ nhật phải đến trường cả ngày). Giám thị ghi lí do vào sổ phạt:


"Une consigne pour avoir appelé "il" Monsieur le Censeur" (Phạt vì dám gọi ông Tổng Giám Học bằng "IL")


Tình cờ ông Tổng Giám Học xem sổ phạt, đọc câu ấy không hiểu, cho là vô lí và xóa bỏ việc phạt ấy đi. Ấy là vì đại từ "IL" chỉ ngôi thứ ba số ít trong tiếng Pháp, không có ý gì thóa mạ cả.

MÁY BAY ĐI NGÀY NÀO?

Ở Châu Phi, ông chủ Pháp một hôm bảo người làm công da đen đi hỏi ngày nào có chuyến bay đi tỉnh X.


Người làm công đi một lúc, về trả lời:

"Lundi, Mardi, Mercredi, Jeudi, Vendredi, Samedi, Dimanche" (7 ngày trong tuần).


Chủ ngẩn người ra, không hiểu gì cả. Chẳng lẽ ngày nào cũng có máy bay à?


Hỏi đi hỏi lại thì mới biết là người làm công định nói :

"L'un dit: Mardi, Mercredi. Je dis: Vendredi. Sa me dit: Dimanche."

(Có người bảo là: thứ ba, thứ tư. Tôi bảo: thứ sáu. Ông Sa bảo tôi: chủ nhật)

TỪ "ĐÔ ĐỐC" ĐẾN "CON VẬT"

Người ta kể là thời Đông Dương thuộc Pháp bị Nhật chiếm đóng, có một tờ báo tiếng Pháp đăng một tin quan trọng về toàn quyền lúc bấy giờ là Amiral Decoux (Thủy sư Đô Đốc Decoux).


Tít in chữ đậm rất to. Đáng lẽ sắp "L'Amiral Decoux ..." thì anh thợ sắp chữ, không hiểu vì lơ dẵng hay chơi khăm, lại sắp: "L'Animal Decoux...". Báo in rồi, phát hành mới biết.

HỌC BẰNG THƠ

Thời Pháp thuộc, để học tiếng Pháp, cho dễ nhớ, có nhà xuất bản in một cuốn sách dạy tiếng bằng một bài thơ. Mấy câu đầu như sau :

Pe-rơ (Père) tiếng gọi là cha
Me-rơ (Mère) là mẹ, ông bà ay-ơ (aieux) ...

TÂY DỐT CHÍNH TẢ

Ở trường trung học Pháp Albert Sarraut tại Hà Nội ngày trước có một số con em Việt Nam học. Bọn Tây con khinh học sinh Việt Nam lắm, chê là *** tiếng Tây. Mấy cậu học sinh Việt Nam tìm cách chơi cho chúng một vố. Một hôm, họ đố mấy thằng Tây con viết được câu này :

"Tê-le-tuy-ne-xơ-ten, mê-le-tuy-ne-xơ"

Nghe đi nghe lại, Tây con vẫn lắc đầu không hiểu, chúng cho đó là tiếng La Tinh, không phải tiếng Pháp. Sau cùng chúng chịu. Mấy học sinh Việt Nam đọc chậm lại là :

"Tes laitues naissent-elles? Mes laitues naissent"
(Rau diếp của anh trồng có mọc được không? Rau diếp của tôi mọc được."

Hàn : đúng là Tây U khó hiểu, phọt mi đáp (formidable) con bù cạp, Te Ríp (Terrible) con bìm bịp. Ngày xưa bà Túy Hoa, mẹ của túy Phượng hài về hợc tiếng Tây rất hay. Còn Hàn thì nhớ hài Hoàng Mai (hay đóng cặp với Tường Vi) pha tiếng Tây và Việt câu này :

Sọt Ti Dờ L'air (Ra Ngoài! Get Out!) Ra Gốc Me Ngồi Chờ.

Và tại trường Aurore (Rạng Đông / Lương Tịnh Của Q3), Hàn nhớ câu tiếng Pháp đầu tiên tôi học là : Mademoiselle, permettez-moi de sortir SVP. (Cô cho em ra ngoài đi toa lét)

[HanParis]

Một cô người Việt học lõm bõm tí tiếng pháp quen với một anh Tây cô mời anh Tây đến nhà chơi để cảm ơn vì một lần anh giúp đỡ cô, cô định mời anh lên gác chơi nhưng không biết nói làm sao đành nói đại :

- "Montrer sur mois jouer"
Anh tây : ?????

*
**

Thơ Pháp Việt Ba Rọi

J'écris tình thư une lettre
J'envoie kính gửi me-xừ l'adjudant
Tout seul moi gạt nước mắt than rằng
Cochon cái phận lênh đênh lỡ làng
Depuis thiếp bén duyên chàng
Bouche chưa nặng một bàn tiệc vui
Éloigner ai khéo dục xui
Couteau sao nỡ cắt mùi nguyệt hoa?
La cour mousse mọc là tà
Lointain biết lấy ai mà ami
Lạnh lùng miếng áo chemise
La nuit trằn trọc, sur lit một minh
Xa xôi vous có thấu tình
Aimez-moi đến nỗi thân hình biếng pâle (bien pâle) ?
Depuis tu quittes Việt Nam
Quant à moi biết luận bàn với qui?
Khen cho ciel đất cũng kỳ,
Việt Nam, Tây quốc chắc gì revoir?
Biết lấy gì gửi làm quà?
Tình thư une lettre, gọi là cadeau
Từ khi vous xuống bateau
Mes larmes chảy như hồ nước nghiên
Dù vous có cho moi bạc, donnez moi tiền
Thì moi cũng chẳng được yên mon coeur
Vài hàng thăm gửi ta soeur
Famille tất cả heureuse thanh bình
Ok duyên mới mặc tình
Với vous moi vẫn vẹn tình nghĩa xưa
Pháp Nam métis bài thơ
Chim hồng cà cánh phi cơ kịp thời
Au revoir,mon mari.....


ST

[VAPUTIN]

Về tiếng Tây ba rọi, trong Sài gòn năm xưa cụ Sễnh có đoạn này:

"Nghĩ cho hồi đời xưa, lúc chưa có xe ô tô lộng lẫy thì đi đó đi đây toàn là “cuốc bộ”, sang lắm mới được xe kiếng, xe song mã v.v… Bởi các cớ ấy nên khúc đường từ “Dinh Thượng thơ” đổ qua “Dinh Phó soái” rồi ăn xuống tới “Cột cờ Thủ Ngữ” đã kể cho là xa mút tí tè. Ngày nay còn lại câu hát và tích sau đây:
Tiền nhựt, hồi trước có một cặp vợ chồng chắp nối, vợ là tay “dọn bàn” tứ chiếng làm cho Tây, chồng là tụi “nấu ăn” “ba rọi” của Pháp – hai người đụng nhau chung lưng làm nghề bán đồ lâm vố (do Pháp ngữ “rabiot” tức đồ dư; xưa Thống chế Joffre ưa dùng danh từ này nhứt). Ngày ngày đôi vợ chồng thay phiên nhau gánh gồng và đêm đêm mặc dầu mưa gió, anh và chị cũng phải quảy trên vai gánh “đồ Tây” bán như vậy từ đầu đường Tự Do ngang dinh Thượng thơ (Catinat) cho đến tận mé sông chỗ cột cờ Thủ Ngữ (Pointe des Blanguers) đợi khi nào nồi, soong sạch bách thức ăn mới đề huề cùng nhau gánh gánh không về nghỉ. Dè đâu, cuộc làm ăn vừa khá thì anh chồng biến chứng sanh sứa chuyện nọ kia, mèo mỡ bê tha, bỏ gánh lại một mình chị vợ đảm đương, cui cút. Tức quá, chị nghĩ ra câu hát như vầy để tỏ tình:
“Thượng thơ, Phó Soái[49]Thủ Ngữ treo cờ, hò, hơ,
Bu-don (bouillon), ỏm lết (omelette), bí tết (beaf steak), xạc xây ờ (sacré),
Mũ ni (menu) đánh đạo, bây giờ mày bỏ tao ơ! Hớ hơ”
Thân làm một mụ già trầu, một chị bếp dốt nát, ngờ đâu khi tâm hồn bị kích thích quá độ, lại sản xuất mấy câu bất hủ làm vầy, vừa lâm ly thống thiết, vừa tế nhị, bình dân. Đố ai sửa chữa hoặc thêm bớt được chữ nào. Ban đầu chị kể đường dài thậm thượt từ trước dinh Thượng thơ trải qua dinh Phó Soái, đoạn đến bờ sông… kể các thức ăn gồm hầm bà lằng xạc xây (sacré) và hổ lốn: nào nước xúp bù don, nào hột gà chiên ỏm lết, nào thịt bít tết, v.v… và v.v… Vừa kể chị vừa nhắc ngày thường chồng vợ nhỏ to thủ thỉ luận câu đạo đức, té ra mấy câu “đánh đạo khuyên đời” này mới rõ dẫu chép ra ắt không đầy tờ giấy lộn ra món ăn (menu): khổ ơi là khổ! Nào khi cực nhọc thức khuya dậy sớm có nhau, bây giờ mới vừa kha khá, ông chồng tôi đành coi nhẹ tình tấm mẳn với tôi, Trời ơi là Trời!"